Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)
Με ένα κείμενο του Θανάση Βαλτινού, του Νέστορα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, συνεχίζεται η σειρά των προσωπικών σχολίων για το μότο της documenta 14 «Μαθαίνοντας από την Αθήνα». Γραμμένα από ανθρώπους που γεννήθηκαν ή ζουν εδώ και καιρό στην Αθήνα, μαρτυρούν την αυτοεκτίμηση και την περηφάνια των κατοίκων της ενώπιον της γενικότερης ανωμαλίας σε μια πόλη που φέρει αφενός τα σημάδια της κρίσης, αφετέρου διαθέτει βαθύτερη μνήμη σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές μητροπόλεις. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που η Αθήνα υπερασπίζεται τη ζωντάνια της σε αντίξοες συνθήκες.
Η οδός Ευριπίδου είναι το όριο ενός χώρου – όχι αναγκαστικά γεωγραφικού, ούτε ενιαίου – τον όποιο αρκετά αποσπασματικά προσπαθώ να περιγράψω εδώ.
Αν από το τέλος της, στην πλατεία Κουμουνδούρου, στρίψει κανείς αριστερά, θα βρεθεί σε λίγο στον Κεραμεικό.
Προ ετών μια Κυριακή, προχωρημένο απόγευμα, είδα εκεί, ανάμεσα στις απολλώνιες δάφνες πού φουντώνουν λίγο πιο πέρα από τη στήλη της Ηγησώς, ένα νεαρό ζευγάρι να φιλιέται με τόλμη και πάθος. Η σκηνή ήταν ιδιαίτερα ποιητική. Πολύ περισσότερο πού αυτή η συνάντηση διεκπεραιωνόταν σε έναν πρώην χώρο ταφής. Έρως και θάνατος. Τέτοιοι συνδυασμοί αντιθέτων δεν είναι ασυνήθιστοι στην περιοχή.
Ο Κεραμεικός συνορεύει με τη γειτονιά του Θησείου. Με το Μοναστηράκι επίσης. Και με την πλατεία Ηρώων. Η περιοχή προστατεύεται από τον νόμο ως προς το ύψος των οικοδομών. Έτσι, τα παλιά μικρά κτήρια, επειδή δεν είναι όσο αποδοτικά θα ήθελαν αυτοί που τα κατέχουν, έχουν αφεθεί περίπου στη μοίρα τους. Στεγάζουν πάντως μικρές βιοτεχνίες, αποθήκες εμπορευμάτων, παλαιοπωλεία και, τα προνομιούχα από την άποψη της θέσης, ταβέρνες και καφετέριες. Είναι τελικά ένα μέρος ζωντανό, παρά τον μνημειακό του φόρτο. Χωρίς πόζες και καμώματα. Το μεγάλο καρεκλάδικο γειτνιάζει με την υπό εξέλιξη ανασκαφή στο διπλανό οικόπεδο και λίγο παραπάνω ό υπαίθριος πωλητής μεταχειρισμένων ενδυμάτων έχει κρεμάσει την πραμάτεια του ακριβώς μπροστά στα ερείπια της Ποικίλης Στοάς. Αυτή ή συνάφεια με την καθημερινότητα δίνει άλλο βάθος στο παρελθόν. Και είναι αυτό που μου αρέσει. Συχνά, όταν ό καιρός είναι καλός, έρχομαι εδώ να φάω τα μεσημέρια. Υπάρχουν μερικά καλά «στέκια» πού αραδιάζουν τα τραπεζάκια τους έξω στους πεζόδρομους. Βεβαίως δεσπόζει και δω ή Ακρόπολη, αλλά κυρίως με τον όγκο της. Κανένας δεν της δίνει περισσότερη σημασία. Είναι κι αυτή ενταγμένη στην καθημερινότητα του περίγυρου. Το γκαρσόνι που μας σερβίρει είναι ζήτημα αν την έχει επισκεφτεί ποτέ. Το γκαρσόνι δεν ξέρει ιστορία, είναι μέρος της ωστόσο. Αλλά ούτε κι αυτό το ξέρει. Και θαρρώ ότι είναι αυτό πού συμβάλλει, πέρα από τη ρετσίνα, το φαγητό, τη μεστή σιωπή της συντροφιάς μου, στη δημιουργία εκείνης της αίσθησης πού με διαπερνά τέτοιες στιγμές – πού δεν είναι αίσθηση αθανασίας ακριβώς, αλλά βρίσκεται πολύ κοντά της.
Κατά καιρούς, τα τελευταία τέσσερα πέντε χρόνια συζητιούνται στον Τύπο τα σχέδια διαφόρων συναρμοδίων υπηρεσιών για την ενοποίηση των χώρων ειδικού ενδιαφέροντος της Αθήνας. Τέτοιοι χώροι χοντρικά είναι: το Στάδιο, οι στύλοι του Ολυμπίου Διός, το θέατρο του Διονύσου, οι δυτικά της Ακρόπολης λόφοι, η Αρχαία Αγορά, ο Κεραμεικός. Ενοποίηση και αξιοποίηση. Ένα είδος αρχαιολογικής Ντίσνεϋλαντ, δηλαδή.
Παρόλο που εν μέρει έχουν γίνει, διατηρώ βάσιμες ελπίδες ότι τα υπόλοιπα θα παραμείνουν, για πολλά ακόμα χρόνια, σχέδια μόνο.
Ο Θανάσης Βαλτινός, γεννημένος το 1932, ήταν ένας από τους συγγραφείς των «18 κειμένων», με τα οποία μια ολόκληρη γενιά τοποθετήθηκε ανοιχτά κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών. 1974/5 υποτροφία του Προγράμματος Καλλιτεχνών της Γερμανικής Υπηρεσίας Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών DAAD. Από το 2008 μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. 2012 Μεγάλο Κρατικό Βραβείο για το σύνολο του έργου του. Αυτόν τον καιρό ετοιμάζεται ένας τόμος με τα σπουδαιότερα κείμενά του σε γερμανική μετάφραση για το Κέντρο CEMOG του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου.
Κείμενο: Θανάσης Βαλτινός, Επιμέλεια: Andrea Schellinger, Φωτογραφίες: Michaela Prinzinger.
Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)