Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)
Πέρα από τη θορυβώδη παγκόσμια πολιτική, τα σκάνδαλα, τις απεργιακές κινητοποιήσεις των συνδικάτων και την ευαισθησία των ομάδων διαμαρτυρίας, υπάρχει μια άλλη Ελλάδα στην οποία έχει δοθεί μέχρι τώρα πολύ λίγη προσοχή από τα φλύαρα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Σε πολλές ελληνικές πόλεις έχουν δημιουργηθεί δίκτυα αλληλεγγύης που έχουν κάνει αποστολή τους να βοηθήσουν συμπολίτες που λόγω της κρίσης βρίσκονται σε ανάγκη. Η ελληνική γενναιοδωρία, μια από τα μεγάλα προτερήματα της χώρας, μπορεί να την οδηγήσει στην έξοδο από την κοιλάδα της δυστυχίας. Επισκεφτήκαμε ένα από αυτά τα δίκτυα στη νότια Αθήνα.
Βγαίνοντας προς στα νότια από την Αθήνα και αφήνοντας πίσω μας τη στενωπό της πολυσύχναστης Λεωφόρου Βουλιαγμένης, ακολουθούμε για περίπου 5 χλμ. τα όρια της Ηλιούπολης, μιας συνοικίας που εκτείνεται στα αριστερά της λεωφόρου μέχρι ψηλά στον Υμηττό. Η Ηλιούπολη είναι με περίπου 130.000 κατοίκους ολόκληρη πόλη, έχει δικό της Δημοτικό Συμβούλιο με Δήμαρχο, δημόσιες αρχές και τοπικούς φορείς. Εδώ δεν υπάρχει βιομηχανία (και λίγες μόνο εμπορικές επιχειρήσεις) και το αεράκι της κοντινής θάλασσας καθαρίζει την ατμόσφαιρα. Έτσι η Ηλιούπολη αποτελεί προσφιλή συνοικία για ανθρώπους που εργάζονται στο κέντρο της Αθήνας.
Στη δεκαετία του πενήντα σχεδιάστηκαν φαρδιοί δρόμοι τεσσάρων λωρίδων, ακολούθησαν οι εργολάβοι που αντικατέστησαν τα σκόρπια σπιτάκια με επιμελημένες πολυκατοικίες. Έτσι η συνοικία είναι σήμερα μια καλοσχεδιασμένη και περιποιημένη γειτονιά της μέσης αστικής τάξης. Στα καφενεία και στα εστιατόρια γύρω από την ολοστρόγγυλη Πάνω Πλατεία συνωστίζονται όχι μόνο τα Σαββατοκύριακο νοικοκυραίοι και κομψευόμενοι νέοι. Φαίνεται πως είναι ευκατάστατη η συνοικία αυτή. Ένα περίτεχνο δημαρχείο και ένα Μουσείο Αντίστασης τονίζουν την κεντρική σημασία αυτού του σημείου. Κάποια Παρασκευή του Ιανουαρίου παρακολουθήσαμε μια παράσταση του «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» στην αίθουσα τελετών του μουσείου. Πλήθος οι ηλικιωμένοι, γονείς με παιδιά και νέοι άνθρωποι.
Δύο νεαροί ηθοποιοί έδωσαν μια λαμπρή κωμική ερμηνεία στο έργο του Σαίξπηρ. Το οργιώδες παίξιμό τους, μέσα σε πολύ απλά σκηνικά, επιβραβεύτηκε στο τέλος με εγκάρδιο χειροκρότημα. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ο τρόπος με τον οποίο καταβλήθηκε το τίμημα της εισόδου. Όλοι σχεδόν οι επισκέπτες έδιναν μπαίνοντας από μια πλαστική σακούλα όπου υπήρχαν πακέτα ζάχαρης, ρύζι, φασόλια, ελαιόλαδο, φρυγανιές, αναψυκτικά, μέχρι και απορρυπαντικά. Αυτό ήταν το αντίτιμο της εισόδου.
Είχαμε παρευρεθεί σε εκδήλωση του δικτύου αλληλεγγύης Λαγούμι, στόχος του οποίου είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους που βρέθηκαν λόγω της κρίσης σε ανάγκη. Χωρίς μετρητά!
Λαγούμια λέγονται οι υπόγειες στοές που σκάβουν οι τυφλοπόντικες για να χαλαρώσουν έτσι το σκληρό υπέδαφος. Μια ομάδα με επικεφαλής τούς δασκάλους Σπύρο Γάκη, Σάκη Αδαμόπουλο και Μαρίνα Ευαγγέλου ίδρυσαν το δίκτυο αυτό τον Φεβρουάριο του 2013. Παρατήρησαν ότι πίσω από την πρόσοψη μιας τακτικής αστικής ζωής κρύβεται λόγω της κρίσης μεγάλη αθλιότητα. Τα θύματα αυτής της ανέχειας δεν τολμούν συνήθως να αφήσουν να γίνει προς τα έξω ορατή αυτή η οικονομικά και ψυχικά δυσχερής τους θέση.
Εάν οι γονείς ή η μητέρα μονογονεϊκής οικογένειες αντιμετωπίσουν ξαφνική ανεργία ή όταν συνταξιούχοι υποστούν σημαντικές μειώσεις σε συντάξεις ή άλλα επιδόματα και πρέπει συγχρόνως να εξοφλήσουν δάνεια, ολισθαίνουν πολύ γρήγορα στα όρια της φτώχειας. Πολλοί δεν ξέρουν τότε πώς να το αντιμετωπίσουν και πως να ζήσουν μια αξιοπρεπή ζωή, όταν η ΔΕΗ διακόψει επιπρόσθετα την παροχή ρεύματος, όταν δεν υπάρχουν χρήματα για τη θέρμανση και το φροντιστήριο των παιδιών. Οικονομική δυσχέρεια και απόγνωση αποτελούν τότε ένα αδιαπέραστο σύμπλεγμα, το παρόν μια τραγωδία, το μέλλον χωρίς ελπίδα.
Τετάρτη απόγευμα έκανα μια βόλτα με τον Σπύρο στην εβδομαδιαία λαϊκή αγορά βιολογικών προϊόντων. Οι έμποροι τον γνωρίζουν όλοι, του λένε τα προβλήματά τους, όπως ο Γρηγόρης από το Ναύπλιο, που πούλησε πολύ λίγα όλη την ημέρα, αλλά πρέπει να αφαιρέσει από τα έσοδα καύσιμα και φόρους. Παρ’ όλα αυτά γεμίζει μια σακούλα με πορτοκάλια και λεμόνια. Αργότερα περνάνε η Δήμητρα και ο Βαγγέλης από την ομάδα βοηθείας του Λαγουμιού και μαζεύουν τις γεμάτες σακούλες και τις βάζουν σε ένα αυτοκίνητο. Εμείς είμαστε ήδη καθ΄ οδόν στα κεντρικά γραφεία του Λαγουμιού. Η πρωτοβουλία έχει νοικιάσει τρία μικρά καταστήματα το ένα δίπλα στο άλλο. Δύο από αυτά χρησιμοποιούνται ως αποθήκη και γραφεία, ένα κάπως μεγαλύτερο αποτελεί χώρο συνεδριάσεων και επιμόρφωσης.
Από οικοδομική ξυλεία έγιναν ράφια για την αποθήκευση των αγαθών και καλύφτηκαν με πανί. Όλος ο εξοπλισμός, συμπεριλαμβανομένων των υπολογιστών και του φωτοτυπικού, είναι δωρεές. Στο γραφείο χτυπά το τηλέφωνο, καλεί μια μητέρα που το αγόρι της έχει έντονο πονόδοντο. Ο Σπύρος τηλεφωνεί σε έναν οδοντίατρο που έχει υποσχεθεί δωρεάν περίθαλψη. Εν τω μεταξύ στέκεται μια νεαρή γυναίκα μπροστά στο γραφείο. Ζητά περίθαλψη από το Λαγούμι. Η τριαντάχρονη μητέρα μονογονεϊκής οικογένειας με δύο παιδιά σχολικής ηλικίας πληρώνει 300 € ενοίκιο.
Τα έσοδα της καθαρίστριας δεν τους αρκούν. Τα στοιχεία της γράφονται σε ένα τετράδιο. Ήδη περιέχει 400 ονόματα. 23% είναι αλλοδαποί. Όποιος παίρνει βοήθεια, πρέπει με τη σειρά του να προσφέρει τις υπηρεσίες του, εφόσον βέβαια είναι σε θέση. Η ομάδα βοηθείας επιστρέφει από τη βιολογική λαϊκή αγορά, αδειάζει τις περίπου 50 πλαστικές σακούλες με φρούτα και λαχανικά και μοιράζει το περιεχόμενο τους σε ίσα μέρη για τους απόρους.
Το Λαγούμι χρειάζεται πολλούς εθελοντές. Τα Σάββατα βρίσκονται 10 βοηθοί στη μεγάλη λαϊκή αγορά και 6 ομάδες των τριών ατόμων στα 7 σούπερ μάρκετ τη περιοχής. Κάθε μέρα μαζεύουν το απούλητο κρέας, ενώ το Σάββατο υπάρχει ακόμα και ψάρι που θα χάλαγε το Σαββατοκύριακο. Μια απογραφή έδειξε, ότι από εκατό πελάτες κάθε σούπερ μάρκετ οι εξήντα πέντε κάνουν μια δωρεά. Ομοίως επιτυχή εκτιμά το Λαγούμι και τη συμμετοχή γιατρών και οδοντιάτρων που προσφέρουν δωρεάν περίθαλψη, δικηγόρων και οικονομολόγων, που προσφέρουν συμβουλές χρέους, και ψυχολόγων, που βοηθούν τους ψυχικά καταπονημένους.
Ενόσω ανακατανέμονται τα αγαθά που συγκεντρώθηκαν, μαζεύονται συνεχώς κι άλλα άτομα, ολόκληρο μελίσσι. Άνθρωποι έρχονται και φεύγουν, φέρνουν ή παίρνουν κάτι μαζί τους. Μερικοί στέκονται μπροστά στα καταστήματα και κουβεντιάζουν. Τα παιδιά τριγυρνάνε ανάμεσα στους μεγάλους. Δύο μαθητές περιμένουν τον φροντιστή τους, έναν άνεργο μηχανολόγο που διδάσκει μαθηματικά.
Είναι προφανές ότι οι άνθρωποι έρχονται ευχαρίστως εδώ, όχι μόνο επειδή βρίσκουν κάποιον να τους ακούσει, αλλά και λόγω της άνετης ατμόσφαιρας χωρίς γραφειοκρατικές διακρίσεις. «Για μένα είναι μια όαση», λέει μια γυναίκα που στο σπίτι της φαίνεται να μην έχει μόνο οικονομικά προβλήματα. Αρχή του Λαγουμιού δεν είναι μόνο να τρέφονται επαρκώς όσοι βρίσκονται σε ανάγκη, αλλά και να αποκατασταθεί η ένταξή τους στο κοινωνικό πλαίσιο και η ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους. Γι αυτό υπάρχουν οι θεατρικές παραστάσεις και τα μειωμένα εισιτήρια για άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Για τους εμπνευστές του Λαγουμιού η υλικοτεχνική υποστήριξη ξεπερνά μερικές φορές τις δυνατότητές τους. Σκοπός δεν είναι μόνο η συλλογή δωρεών (τρόφιμα, ρούχα, παιχνίδια) και η παροχή υπηρεσιών, αλλά επιπλέον και η δίκαια διανομή των αγαθών στους πάσχοντες, η διατήρηση επαφής και επικοινωνίας με τα δίκτυα των γειτονικών κοινοτήτων (Βύρωνας, Αγ. Δημήτριος κλπ.) και η επιμέλεια της διαδικτυακής πύλης. Οι τυφλοπόντικες του Λαγουμιού πέτυχαν μέσα σε μόλις έναν χρόνο εκπληκτικούς στόχους: όχι μόνο βοηθήθηκαν οι από την κρίση πλέον αναξιοπαθούντες, αλλά πέρασε στη γνώση ενός μεγάλου μέρους των πολιτών της Ηλιούπολης το τι είναι σε θέση να επιτύχει η κοινωνία των πολιτών.
Είναι προφανές ότι οι άνθρωποι έρχονται ευχαρίστως εδώ, όχι μόνο επειδή βρίσκουν κάποιον να τους ακούσει, αλλά και λόγω της άνετης ατμόσφαιρας χωρίς γραφειοκρατικές διακρίσεις. «Για μένα είναι μια όαση», λέει μια γυναίκα που στο σπίτι της φαίνεται να μην έχει μόνο οικονομικά προβλήματα. Αρχή του Λαγουμιού δεν είναι μόνο να τρέφονται επαρκώς όσοι βρίσκονται σε ανάγκη, αλλά και να αποκατασταθεί η ένταξή τους στο κοινωνικό πλαίσιο και η ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους. Γι αυτό υπάρχουν οι θεατρικές παραστάσεις και τα μειωμένα εισιτήρια για άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Για τους εμπνευστές του Λαγουμιού η υλικοτεχνική υποστήριξη ξεπερνά μερικές φορές τις δυνατότητές τους. Σκοπός δεν είναι μόνο η συλλογή δωρεών (τρόφιμα, ρούχα, παιχνίδια) και η παροχή υπηρεσιών, αλλά επιπλέον και η δίκαια διανομή των αγαθών στους πάσχοντες, η διατήρηση επαφής και επικοινωνίας με τα δίκτυα των γειτονικών κοινοτήτων (Βύρωνας, Αγ. Δημήτριος κλπ.) και η επιμέλεια της διαδικτυακής πύλης. Οι τυφλοπόντικες του Λαγουμιού πέτυχαν μέσα σε μόλις έναν χρόνο εκπληκτικούς στόχους: όχι μόνο βοηθήθηκαν οι από την κρίση πλέον αναξιοπαθούντες, αλλά πέρασε στη γνώση ενός μεγάλου μέρους των πολιτών της Ηλιούπολης το τι είναι σε θέση να επιτύχει η κοινωνία των πολιτών.
Λαγούμι, Ροβέρτου Γκάλη 53, Αθήνα-Ηλιούπολη, Τηλ. 6985014809. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Griechenland Zeitung 2013. Φωτό: Hubert Eichheim
Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)