Η τεχνογνωσία της αρχαίας Ελλάδας

Ο Θανάσης Τσίγκας παρουσιάζει το Μουσείο Κώστα Κοτσανά στην Αθήνα

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Επανεφηύρε η Δύση τον τροχό; Πολλές σύγχρονες τεχνολογίες υπήρχαν ήδη στην ελληνική αρχαιότητα. Το Μουσείο Κώστα Κοτσανά στην Πλάκα της Αθήνας παρουσιάζει την πηγή πολλών σύγχρονων εφευρέσεων. Ο Θανάσης Τσίγκας συγκέντρωσε για το diablog.eu ορισμένα αξιοσημείωτα για αυτή την ιδιωτική πρωτοβουλία.

Η εξέλιξη της σημερινής τεχνολογίας θα ήταν μια άλλη χωρίς την επανάκτηση της αρχαιοελληνικής τεχνολογίας. Και μόνο στα αυτοκίνητα αποτελούν αλυσοτροχοί και αλυσίδες, έμβολα και κύλινδροι, κοχλίες και περικόχλια, οδοντωτοί τροχοί και ατέρμονες κοχλίες, τροχαλίες και ιμάντες, υδραυλικές βαλβίδες και υδραυλικοί ελεγκτές –μέχρι και προγραμματιστές και αυτόματοι πλοηγοί– τεχνικά επιτεύγματα που εφευρέθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαιότητα. Μέσα από αρχαία ελληνικά συγγράμματα, καθώς και τις λατινικές και αραβικές μεταφράσεις τους, άρχισε τον 13ο αιώνα μ.Χ. η τεχνολογική εξέλιξη της Δύσης.

Ο δημιουργός του μουσείου

Ο Κώστας Κοτσανάς γεννήθηκε το 1963 στη Σελιάνα Αχαΐας. Είναι ένα ορεινό χωριό στα ανατολικά του νομού Αχαΐας (κοντά στα σύνορα με την Κορινθία) σε ύψος άνω των 700 μέτρων. Για τη Σελιάνα ο δρόμος ξεκινά από την Αιγείρα και περνά από την Αρχαία Αιγείρα (έδρα της λατρείας του Ποσειδώνα) και τις Αιγές. Και μέσα στη Σελιάνα βρίσκονται ερείπια της αρχαίας Φελλόης. Είναι προφανές, ότι ο Κώστας Κοτσανάς είχε γαλουχηθεί από μικρό παιδί με την ελληνική αρχαιότητα.

Αργότερα σπούδασε στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και αφιέρωσε τη ζωή του στην αρχαία ελληνική τεχνολογία, για την οποία έχει συγγράψει έξι βιβλία. Χωρίς επιχορήγηση από δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα δημιούργησε στη διάρκεια του χρόνου περισσότερα από 500 λειτουργικά ομοιώματα αρχαίων εφευρέσεων. Παρουσίασε με εξαιρετική επιτυχία τις έρευνες και τις ανακατασκευές του τόσο σε ελληνικά όσο και διεθνή συνέδρια.

Zeichnung mit Auto und technischen Geräten aus der Antike
Αρχαίες εφευρέσεις στο σημερινό αυτοκίνητο, ©Μουσείο Κ. Κοτσανά

Με ένα μέρος αυτών εξόπλισε το 2003 το πρώτο μουσείο στο Κατάκολο της Ηλείας (Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας και Μουσείο Αρχαίων Ελληνικών Μουσικών Οργάνων και Παιχνιδιών) και αργότερα ένα στην Αρχαία Ολυμπία (Μουσείο Αρχιμήδη). Ο γερμανόγλωσσος ταξιδιωτικός οδηγός των εκδόσεων Dumont για την χερσόνησο τα συγκαταλέγει στους 10 κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς της Πελοποννήσου.

Ένα παρόμοιο μουσείο στην πρωτεύουσα ήταν λοιπόν αναμενόμενο. Πράγματι λειτουργεί από τις αρχές του 2018 ένα παράρτημα του Μουσείου Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας και στην Αθήνα, σε μικρή μάλιστα απόσταση από τη Βουλή των Ελλήνων.

altes Gebäude Jugendstil
Κτήριο Μουσείου Πινδάρου 6, ©Μουσείο Κ. Κοτσανά

Αρχαία Ελλάδα – Οι απαρχές των τεχνολογιών

Ο εκθεσιακός χώρος έχει επιφάνεια 700 τ.μ. και στεγάζεται σε ένα μοναδικό ιστορικό αρ νουβό κτήριο. Στη μόνιμη έκθεση «Αρχαία Ελλάδα – Οι απαρχές των τεχνολογιών» παρουσιάζονται περισσότερα από 150 λειτουργικά διαδραστικά ομοιώματα και ανακατασκευές εφευρέσεων, ταξινομημένα σε 24 θεματικές ενότητες.

Όλα τα εκθέματα μπορούν να τεθούν σε πλήρη λειτουργία και κίνηση. Το επιστημονικό προσωπικό του Μουσείου μπορεί ωστόσο να επιδείξει ζωντανά μόνο εκάστοτε επιλεγμένα εκθέματα. Όλα τους βασίζονται αποκλειστικά στην εμπεριστατωμένη μελέτη αρχαίων πηγών στα ελληνικά, λατινικά και αραβικά, απεικονίσεις αρχαίων αγγείων και αρχαιολογικά ευρήματα της περιόδου από το 2000 π.Χ. μέχρις ότου η Ελλάδα καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους.

Museum Ausstellungsstück
Εκθέματα, ©Μουσείο Κ. Κοτσανά

Το μουσείο καταδείχνει την εξαιρετική ομοιότητα της αρχαιοελληνικής τεχνολογίας με τις απαρχές της σημερινής. Η ρομποτική και η υπολογιστική, η ατμοκίνηση και η αεριοπροώθηση, η αυτοκίνηση και η αυτόματη πλοήγηση, οι αυτοματισμοί και ο προγραμματισμός, οι τηλεπικοινωνίες και η κρυπτογράφηση, η γεωδαισία και η χαρτογράφηση, η αξιοποίηση της υδραυλικής και της αιολικής ενέργειας, η εφαρμογή της ιμαντοκίνησης, της οδοντοκίνησης και της αλυσοκίνησης είναι τεχνικές που επινοήθηκαν στην αρχαία Ελλάδα. Οι απαρχές του δυτικού τεχνολογικού πολιτισμού μετά τον 13ο αιώνα μ.Χ. ήταν λοιπόν μια σταδιακή επανάκτησή των ελληνικών τεχνικών δυνατοτήτων.

Führung im Museum
Εκθέματα και η επίδειξή τους, ©Μουσείο Κ. Κοτσανά

Έκθεση Αρχαίων Ελληνικών Μουσικών Οργάνων

Στο ίδιο κτήριο στεγάζεται μόνιμα και η έκθεση Αρχαίων Ελληνικών Μουσικών Οργάνων με 42 πλήρως λειτουργικά, ανακατασκευασμένα μουσικά όργανα, όπως ο ελικώνας και το σύντονο του Πυθαγόρα, η λύρα του Ερμή, η κιθάρα του Απόλλωνα, η ομηρική φόρμιγγα, η πηκτίς της Σαπφούς, ο ελικών του Πτολεμαίου, η σύριγξ του Πανός, η ύδραυλις του Κτησίβιου και άλλα πολλά.

Gruppe von Kindern im Museum mit Führung
Μουσικά όργανα, ©Μουσείο Κ. Κοτσανά

Οι περιοδικές εκθέσεις

Επιπλέον, το νέο Μουσείο Κοτσανά έχει τη δυνατότητα να παρουσιάσει σε ειδικό χώρο περιοδικές εκθέσεις αφιερωμένες σε διαφορετικές όψεις της αρχαίας τεχνολογίας, όπως την έκθεση Αρχιμήδης ή εκθέσεις –πάντα ελληνικών και πάντα αρχαίων– παιχνιδιών, αυτομάτων, ναυπηγικής, πολιορκητικών μηχανών, αστρονομίας και άλλων.

Τα (ψυχαγωγικά) εκπαιδευτικά προγράμματα

Στους χώρους του μουσείου θα παρέχονται εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του μουσείου:

Τηλεπικοινωνίες και κρυπτογραφία: πώς επικοινωνούσαν και έστελναν κωδικοποιημένα μηνύματα οι αρχαίοι;
Ελληνικά παιχνίδια στρατηγικής: από το ζατρίκιο µέχρι το παζλ, το τάνγκραµ, το σκάκι, το τάβλι και την τρίλιζα.
Υπολογιστικές µηχανές: από το «κοµπιουτεράκι» της Σαλαµίνας μέχρι τον «υπολογιστή» των Αντικυθήρων.

Το Μουσείο Κοτσανά είναι μη κερδοσκοπικός φορέας και όλα τα έσοδα διατίθενται στις μουσειακές και εκπαιδευτικές δραστηριότητές του.

Gruppe von Kindern in Museum
Εκπαίδευση και ψυχαγωγία, ©Μουσείο Κ. Κοτσανά

Το Πωλητήριο

Στο Πωλητήριο του μουσείου προσφέρονται χειροποίητα μοντέλα, αντίγραφα των εκθεμάτων του μουσείου, όπως ένα ακριβές ομοίωμα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, το φορητό ηλιακό ωρολόγιο του Παρμενίωνος, τον τετράντα του Ιππάρχου, αρχαιοελληνικά πλοία, παιχνίδια και μουσικά όργανα.

Οι περιοδεύουσες εκθέσεις

Το Μουσείο Κώστα Κοτσανά διαθέτει τρεις περιοδεύουσες εκθέσεις που φιλοξενούνται σε αρχαιολογικά και τεχνολογικά μουσεία στις πέντε ηπείρους και τελούν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Mann am Rednerpult Kostas Kotsanas
Κώστας Κοτσανάς, ©Μουσείο Κ. Κοτσανά

Διακρίσεις

Για το έργο του ο Κώστας Κοτσανάς έχει βραβευτεί στην Ελλάδα το 2009 από το Υπουργείο Παιδείας με το Αριστείο καινοτομίας, ενώ το 2016 τιμήθηκε στο International Symposium of Science Museums (ISSM – Διεθνές Συμπόσιο Μουσείων Επιστημών) στο Daejeon της Κορέας. Το παράρτημα της Αθήνας προτάθηκε ως υποψήφιο Ευρωπαϊκό Μουσείο της χρονιάς 2019 από το European Museum Forum (EMF) πριν ακόμη συμπληρώσει ένα χρόνο λειτουργίας.

Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά, Πινδάρου 6 & Ακαδημίας, Κολωνάκι, τηλ. 211 4110044, 6907 292002, e-mail: info@kotsanas.com, http://kotsanas.com/. Ωράριο λειτουργίας: 09:00–17.00, καθημερινά και τα Σαββατοκύριακα.

Κείμενο: Α. Τσίγκας. Φωτογραφίες: Μουσείο Κ. Κοτσανά.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε