Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)
Hellas Film Box 2017: Το diablog.eu συναντήθηκε με τον σκηνοθέτη Στράτο Τζίτζη που ζει στο Βερολίνο και μίλησε για την ταινία του «Καύση». Το κινηματογραφικό φεστιβάλ παρουσιάζεται φέτος για δεύτερη φορά στο Βερολίνο 18 με 22 Ιανουαρίου 2017 με πολλά συναρπαστικά έργα από τον ελληνόφωνο χώρο, μεταξύ άλλων την ταινία «Καύση» του Στράτου Τζίτζη στις 19/1, 8 μ.μ. στον κινηματογράφο Babylon, αίθουσα 1.
Η τελευταία σου ταινία «Καύση» θα παρουσιαστεί στο φεστιβάλ ελληνικού κινηματογράφου «Hellas Film Box» σε ειδική προβολή. Είναι κάτι σαν ταινία-μονόπρακτο πάνω στην ελληνική πραγματικότητα και την κρίση. Προέκυψε από ένα θεατρικό έργο. Πώς ήταν η συνεργασία με πέντε άτομα κλεισμένα σε ένα δωμάτιο; Επικρατεί και στην Ελλάδα μια κλειστοφοβία;
Με ενδιέφερε πολύ η ιδέα να συγκεντρώσω τη δράση σε ένα χώρο και να βγάλω κάτι συναρπαστικό από τις σχέσεις των ατόμων και μόνο, χωρίς να χρειάζομαι τα εξωτερικά στοιχεία κάποιας περιπέτειας. Γύρω από ένα τραπέζι συμβαίνουν συχνά τόσο ενδιαφέροντα πράγματα, που αρκεί κανείς να τα προσέξει, ειδικά αυτά που κρύβονται «κάτω από το τραπέζι».
Στην «Καύση» έχουμε έναν νεκρό και πέντε άτομα που είχαν κάποια σχέση μαζί του. Θέμα της ταινίας είναι η συζήτηση πάνω στον τρόπο της ταφής του. Αυτά τα πέντε άτομα συμβολίζουν κατά κάποιον τρόπο τη σύγχρονη Ελλάδα. Μπορείς να μας περιγράψεις αυτά τα πέντε άτομα;
Αυτοί είναι οι τρεις φίλοι του νεκρού, από τα φοιτητικά χρόνια:
Ο Χάρης, που αντιπροσωπεύει τη βίαιη εξέλιξη μιας τάσης των αναρχικών, σαν κι αυτούς που «καίνε το κέντρο» με την πρώτη ευκαιρία.
Ο Βασίλης, ο διανοούμενος αριστερός με ακαδημαϊκή εξέλιξη, και η γυναίκα του, η Μαριάνα, από πλούσια οικογένεια, με σπουδές ψυχολογίας, που τα έχει παρατήσει και ψάχνεται, ενώ είναι έγκυος στον τρίτο μήνα.
Η αδερφή του νεκρού, γύρω στα 50, που αντιπροσωπεύει το μέσο, φοβισμένο Νεοέλληνα. Έχει ένα κατάστημα με παιδικά ρούχα, που πάει για κλείσιμο, κι ένα γιο φασίστα, που τη δέρνει.
Η νεαρή Ουκρανή φιλενάδα του νεκρού, που παλεύει με τα στερεότυπα της «ρωσίδας πουτάνας», όπως αυτά λειτούργησαν θεαματικά στην πρόσφατη νεοελληνική ιστορία.
Και βέβαια ο νεκρός, ένα πρόσωπο που ποτέ δεν βλέπουμε, αλλά καταλαβαίνουμε από υπαινιγμούς ότι ήταν «μορφή», ένας χαρισματικός νέος, μουσικός, που έπεσε στα ναρκτωτικά, από τα οποία και πέθανε τελικά.
Είναι αδύνατον να συμβολίσεις μια ολόκληρη χώρα με πέντε χαρακτήρες. Η ελληνική κοινωνία, όπως και κάθε κοινωνία, συνίσταται ως επί το πλείστον από ανθρώπους που θέλουν απλά να κάνουν τη δουλειά τους και «να τη βγάλουν καθαρή», όπως μπορούνε. Αυτοί συνιστούν το βασικό κορμό όλων των κοινωνιών. Αποτελούν την κοινωνική ύλη ή αλλιώς, τη μάζα. Το δραματουργικό ενδιαφέρον δεν βρίσκεται στην ίδια τη μάζα, αλλά στις τάσεις που τη διαπερνούν και παίζουν ρόλο στη διαμόρφωσή της. Επέλεξα πέντε χαρακτήρες που έχουν παίξει ρόλο, σαν τάσεις, στη διαμόρφωση του σύγχρονου νέοελληνικού σκηνικού, από την μεταπολίτευση ως σήμερα.
Ποιο ήταν το έναυσμα να έρθεις στο Βερολίνο το 2004; Χρειάστηκες αποστασιοποίηση από την Ελλάδα για να δημιουργήσεις κάτι καινούργιο;
Ο βασικός λόγος που έφυγα από την Ελλάδα είναι η αναξιοκρατία της, που διώχνει όσους δεν μπορούν να συμβιβαστούν με αυτήν. Η αναξιοκρατία υπήρχε πολύ πριν την κρίση και ήταν από τους βασικούς λόγους που φτάσαμε σε αυτήν. Δεν περίμενα τη χρεωκοπία να την καταλάβω. Την ένιωθα παντού και μου ήταν ανυπόφορη, ακόμη και σε εποχές νέοελληνικού κλέους, όπως το 2004, με την Ολυμπιάδα και το πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Όταν όλοι θριαμβολογούσαν, εγώ τα μάζεψα και έφυγα.
Είσαι στο Βερολίνο από το 2004, η πρώτη σου ταινία που ετοιμάζεις αυτόν το καιρό απαίτησε ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα «επώασης». Για ποιόν λόγο χρειάστηκες τόσον καιρό;
Δεν προσπάθησα να κάνω ταινία στο Βερολίνο όλα αυτά τα χρόνια. Όταν ήρθα ασχολήθηκα κυρίως με φιλοσοφικά θέματα που με απασχολούσαν και έγραψα κάποιες εργασίες για αυτά (όπως αυτή εδώ: https://ypothesis.blogspot.de/ ή αυτή: https://synopseis-phil.blogspot.de/) Αυτό που κυρίως με απασχόλησε είναι αν υπάρχει ένα υπέρτατο «κάτι» που να μας καθορίζει, βάσει του οποίου θα μπορούσαμε να ιεραρχήσουμε και να αξιολογήσουμε τις πράξεις μας. Κατέληξα ότι αυτό μπορεί να υπάρχει αλλά είναι αδύνατον να το ορίσουμε καθώς είναι «Αυτό» που μας καθορίζει. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να αναφερόμαστε ερωτηματικά σε «Αυτό» και να κινούμαστε βάσει των φυσικών παρορμήσεών μας, που μας έχουν δοθεί γεννετικά, για να παίξουμε το παιχνίδι του γίγνεσθαι.
Μετά τη φιλοσοφία, επανήλθα στη σεναριογραφία και δούλεψα πάνω σε έργα που έγιναν τελικά στην Ελλάδα, όπως τα «45μ2» και η «Καύση». Μόνο τον τελευταίο καιρό, το έψαξα να κάνω κάτι εδώ και έτσι προέκυψε αυτή η καινούργια ταινία.
Ίδρυσες την ομάδα «Greek-Berliners» στο facebook. Μέσω αυτής αγγίζεις άμεσα τα όσα απασχολούν τους νεοφερμένους και τους από παλιά εγκατεστημένους. Ποιο ρόλο παίζει για την ελληνική κοινότητα του Βερολίνου η καταγωγή της, ποιες είναι οι εδώ δυνατότητες-προοπτικές αλλά και ποιες οι δυσκολίες;
Οι Έλληνες του Βερολίνου είναι δύσκολο να συστηματοποιηθούν σε μια κατηγορία διότι δεν είναι καθόλου το ίδιο πράγμα. Είναι άλλοι οι παλιοί, που ήρθαν σαν γκασταρμπάιτερ, άλλοι αυτοί που ήρθαν μετά, γιατί γούσταραν Βερολίνο, και άλλοι οι τελευταίοι, που ήρθαν με την κρίση. Πολλοί από τους τελευταίους δεν ήρθαν εδώ από επιλογή, αλλά γιατί δεν είχαν τι να κάνουν στην Ελλάδα. Όσοι από αυτούς κουβαλάνε ακόμη τη νεοελληνική νοοτροπία, προσδοκώντας να τα καταφέρουν χωρίς εφόδια και χωρίς προσπάθεια, θα απογοητευτούν. Όσοι το παλέψουν, μπορεί να τα καταφέρουν.
Ποια είναι για σένα η μεγαλύτερη διαφορά στη νοοτροπία Ελλήνων και Γερμανών;
Οι Έλληνες, όπως και όλοι οι Νότιοι, είναι γενικά πιο χαλαροί, ενώ οι Βόρειοι, όπως και οι Γερμανοί, είναι γενικά πιο αυστηροί και πιο οργανωμένοι. Αυτό οφείλεται προφανώς στο κλίμα, καθώς στο Βορρά δεν σε παίρνει να μην έχεις οργανωθεί έγκαιρα, για να αντιμετωπίσεις το μακρύ χειμώνα. Η κάθε νοοτροπία έχει τα καλά της και τα κακά της. Το κακό των Ελλήνων είναι ότι η χαλαρότητα οδηγεί εύκολα σε ανευθυνότητα και σε ένα κράτος μπάχαλο. Το κακό των Γερμανών είναι ότι η αυστηρότητα μπορεί να τους κάνει δυσκίνητους, γραφειοκρατικούς και «δυσκοίλιους». Αυτά όμως, είναι γενικότητες που δεν περιγράφουν αναγκαστικά τα πραγματικά άτομα, τα οποία έχουν τις δικές τους προδιαγραφές. Θα μπορούσαμε να ξεχωρίζουμε τα άτομα, ανεξάρτητα εθνικότητας, είτε σε καλά, δοτικά και ανοιχτά, είτε σε κακότροπα, μίζερα και κλειστά, για παράδειγμα.
Τι εύχεσαι για το 2017;
Εύχομαι το 2017 να μη γίνουν όσα κακά προβλέπεται να συμβούν μετά από αυτά που έγιναν το 2016.
Συνέντευξη: Μιχαέλα Πρίντσιγκερ/Στράτος Τζίτζης. Φωτό: Από την ταινία „Καύση“, 2016, © Στράτος Τζίτζης, Μαρίζα Παπαδημητρίου, Άννα Χαραλαμπίδη.
Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)