Σκυλίσια ζωή – «Μάρκος» της Λένας Πλάτωνος

Μια ερμηνεία του Constantin Gröhn

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

«Μάρκος» – ο Κόνσταντιν Γκρεν ερμηνεύει με τον τρόπο του το τραγούδι αυτό της Λένας Πλάτωνος που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1985 και επανεκδόθηκε το 2015 από την αμερικανική δισκογραφική εταιρεία Dark Entries Records στα πλαίσια του άλμπουμ «Γκάλοπ» το οποίο θεωρείται η σημαντικότερη δισκογραφική εργασία της συνθέτριας. Η Λένα Πλάτωνος, πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής στην Ελλάδα, έστησε με το τραγούδι αυτό μνημείο σε ένα αδέσποτο που έγινε σύμβολο της σύγχρονης Ελλάδας.

Lena Platonos, Gallop, Cover

New wave και punk ζουν μια αναγέννηση στην ελληνική νεολαία, κάτι που έχει σχέση και με την οικονομική κρίση. Μεταξύ κάποιων καινούριων άλμπουμ επανεκδίδονται κυρίως παλιοί δίσκοι της δεκαετίας του ‘80 σε περιορισμένες αριθμό αντιτύπων. Ετσι κι αυτή την άνοιξη και το «Γκάλοπ» της Λένας Πλάτωνος. Με αναλογικούς «συνθεσάιζερ» και «ντραμ μασίν» η Λένα Πλάτωνος δεν ήταν μόνο μουσικά πρωτοπόρος με την έννοια μιας Ανν Κλαρκ, αλλά είχε και έντονα ποιητικούς-κοινωνιοκριτικούς στίχους. Ένα κομμάτι αυτού του εντυπωσιακού της άλμπουμ μιλάει για την τύχη ενός σκύλου –η Πλάτωνος τον αποκαλεί Μάρκο– και για τα αφεντικά του. Όσα περισσότερα όμως ανακαλύπτουν οι ακροατές για τη μοίρα του σκύλου, τόσο εξαλείφονται τα όρια μεταξύ σκύλου και ανθρώπου, συναισθήματος και λογικής, χειραφέτησης και εξάρτησης.

YouTube

Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren

Video laden

Μιλάμε για το Μάρκο … ποτέ δε δάγκωσε κανένα
τα μάτια του, τα μάτια του αγαπούσαν … αλλά φοβισμένα …
οι ιδιοκτήτες του τον είχαν τον μισό καιρό δεμένο, τον μισό καιρό λυτό
ούτε κι αυτοί ήξεραν από το Μάρκο τι ζητούσαν
του ρίχvαν ξεροκόμματα για φαγητό, έγινε κλέφτης
τις νύχτες έσκιζε σακούλες σκουπιδιών
μια μέρα θα τον στέλνανε στο άσυλο
μετά κλαίγανε, άλλαξαν γνώμη, ξανά ο Μάρκος δεμένος, λυτός

LENA PLATONOS - MASKES ILIOU A

συχνά του έδινα κι εγώ κάτι, σκέφτηκα να τους τον πάρω
αλλά δεν ήμουν σίγουρη αν θα μπορούσα υπεύθυνα να τον αναλάβω
μια φορά τον είχα ανάγκη, πήγαμε μεγάλη βόλτα
μιλήσαμε τη γλώσσα των σκυλιών,
τα μάτια … μιλάμε για τα μάτια του Μάρκου
…τα μάτια του Μάρκου…

«Τα χέρια που τον δηλητηρίασαν να πάθουν καρκίνο»
είπαν οι ιδιοκτήτες του.
Μιλάμε για τα μάτια του Μάρκου το πρωί εκείνο
και σκοτωμένα ακόμα αγαπούσαν … αλλά φοβισμένα …
γιατί γιατί σήμερα που ο ήλιος με κινήσεις θεού ηδovιστή τα φύλλα των
δέντρων γυαλίζει απάνω στα παγκάκια γιατί
γιατί ο Μάρκος να λείπει, γιατί να μη ζει;

Lena Platonos Sabotage

Μιλάμε για ψέματα
οι ιδιοκτήτες του μπορούνε να κλαίνε εύκολα
τα ίδια δάκρυα τα καλοκαίρια στα αναψυκτικά τους πιπιλάνε,
στα αναψυκτικά μας τα βουτάνε αντί για παγάκια
τα ίδια δάκρυα κάνουν αντιπαθητικά τα καλοκαίρια
τα δάκρυα των ιδιοκτητών που δεν ξέρoυν τι ζητάνε
το ρόλο τους καλά τον παίζουν
κι έτσι μας μπερδεύουν, κι έτσι μας πολεμάνε
το ρόλο τους καλά τον παίζουν
κι έτσι μας μπερδεύουν κι έτσι μας πολεμάνε.

Lena Platonos, Imerologia

Η Πλάτωνος περιγράφει τα γεμάτη αγάπη αλλά ταυτόχρονα και φόβο μάτια του σκύλου ως συνέπεια των εξαρτήσεων. Οι ιδιοκτήτες του ήταν ασταθείς, φτερό στον άνεμο των κυκλοθυμιών και των περιστάσεων: τη μία τον έδεναν με το λουρί, την άλλη όχι, τη μία του έδιναν να φάει, την άλλη όχι. «Έτσι έγινε κλέφτης», τραγουδάει η Πλάτωνος.

Η ιστορία βασίζεται σε ένα βίωμα της ίδιας της Πλάτωνος, το οποίο περιγράφει σε κάποια ελληνική ηλεκτρονική εφημερίδα. Όταν οι ιδιοκτήτες του έφυγαν, άφησαν το σκύλο τους για μερικές μέρες σ΄ εκείνην – που τον αγάπησε. Ο σκύλος έμενε στο σπίτι, δεν κλαψούριζε, δεν γαύγιζε, μόνο την κοιτούσε με τα μεγάλα, μαύρα μάτια του. Δεν ήταν σκύλος ράτσας, αλλά ένα μπασταρδόσκυλο, ένα αδέσποτο.

Το ερώτημα της ευθύνης το θέτει η ερμηνεύτρια στο τραγούδι της ως πρόλογο για το τέλος του Μάρκου: «σκέφτηκα να τους τον πάρω αλλά δεν ήμουν σίγουρη αν θα μπορούσα υπεύθυνα να τον αναλάβω».

Ο Μάρκος δηλητηριάστηκε από φόλα, όπως μαθαίνουμε παρακάτω. Κοινή μοίρα πολλών αδέσποτων που περιπλανιούνται στα σοκάκια της νότιας Ευρώπης. Οι κατάρες των ιδιοκτητών του Μάρκου, πολύ θεατρικές, ξεγελούν μόνο όσον αφορά τα αίτια. Αποσιωπούν το πόσο συνέτειναν οι ίδιοι στη μοίρα του σκύλου.

Lena Platonos, porträt, αφίσα

Η ιστορία του Μάρκου και των αφεντικών του είναι μια παραβολή για τη κοινωνία μας και είναι εκπληκτικά επίκαιρη. Αμέτρητοι συνειρμοί έρχονται στο νου του ακροατή: κυκλοθυμικοί γονείς που δεν καταφέρνουν να είναι στήριγμα για τα παιδιά τους, υπεύθυνοι για την προσφυγική πολιτική –μπλεγμένοι οι ίδιοι στα διάφορα κυκλώματα– που μοιράζουν με περισσή αυθαιρεσία ξηρά τροφή. Κράτη εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στα οποία οι μεν το παίζουν τελευταία αφεντικά και οι δε, καταχρεωμένοι, καταντάνε σαν τη βρεγμένη γάτα: κανονικά θα έπρεπε να είναι ελεύθεροι και κυρίαρχοι, αλλά συνέχεια τους σφίγγουν το λουρί. Όλοι κλαίνε με «γλυκό» δάκρυ όταν οι προστατευόμενοί τους αποτυγχάνουν και χάνονται. «Οι ιδιοκτήτες του μπορούνε να κλαίνε εύκολα, τα ίδια δάκρυα τα καλοκαίρια στα αναψυκτικά τους πιπιλάνε, στα αναψυκτικά μας τα βουτάνε αντί για παγάκια, τα ίδια δάκρυα κάνουν αντιπαθητικά τα καλοκαίρια, τα δάκρυα των ιδιοκτητών που δεν ξέρoυν τι ζητάνε».

Σίγουρο είναι εδώ, όπως και παντού αλλού: Όταν κανείς δεν αισθάνεται υπεύθυνος, ο σκύλος θα γίνει κλέφτης και θα ψάχνει στα σκουπίδια. Μια εικόνα που γνωρίζουμε από τους απόρους στη Γερμανία, που όμως στην Ελλάδα και στη νότια Ευρώπη γενικότερα έχει πάρει τελείως άλλες διαστάσεις.

Κατά την Πλάτωνος προηγείται του ανήμπορου θυμού και της πίκρας η εμπειρία του ωραίου και εύθραυστου της ζωής. «Γιατί σήμερα που ο ήλιος με κινήσεις θεού ηδovιστή τα φύλλα των δέντρων γυαλίζει απάνω στα παγκάκια;»

Constantin Gröhn Foto Ulrich Schaarschmidt
Constantin Gröhn,©Ulrich Schaarschmidt

Βασικά δεν γίνεται κάποια ανάθεση ευθυνών – αλλά δεν μπορούμε και να παρέλθουμε ασχολίαστα την τραγικότητα του συμβάντος. Ωστόσο θίγονται στους στίχους και θρησκευτικά ερωτήματα. Συνέχεια ρωτά η Πλάτωνος «γιατί;» και παραθέτει όχι τελείως συμπτωματικά τον όποιο θεό.

Στο ερώτημα εάν η ηθική αιτιολογεί τη θρησκεία, ο Σλάιερμαχερ αντέταξε ως γνωστόν πριν από περισσότερα από 200 χρόνια στη θρησκεία της λογικής μια θρησκεία του συναισθήματος. Η θρησκεία κατ΄ αυτόν δεν είναι πράξη, αλλά συναίσθημα και άποψη: άποψη ενόψει του σύμπαντος –να βγεις έξω και να καταλάβεις πόσο μικροί τελικά είμαστε–, ένα κατ΄ εξοχήν αίσθημα εξάρτησης. Αυτό παρακίνησε τον φιλόσοφο Χέγκελ στην επίμαχη παρατήρηση: «Εάν στηριζόταν η θρησκεία του ανθρώπου μόνο στο συναίσθημα της εξάρτησής του, τότε ο σκύλος θα ήταν ο καλύτερος χριστιανός, γιατί εκείνος πρωτίστως βιώνει το συναίσθημα αυτό.»

Το ότι εμείς οι άνθρωποι είμαστε σαν τα σκυλιά, δεν είναι, σύμφωνα με την Πλάτωνος, και τόσο άτοπο. Η μουσικός αναφέρει ότι στην περίοδο που έγραψε το κομμάτι αυτό βίωνε έναν δύσκολο χωρισμό. Ένα πρωινό ξύπνησε κλαίγοντας και είπε στον εαυτό της: «Tώρα έχω τα μάτια του Μάρκου».

Ο Κόνσταντιν Γκρεν, προτεστάντης ιερέας στο Αμβούργο-Harvestehude, κάνει που και που τον DJ – όταν του το επιτρέπει η ποιμαντική του δραστηριότητα. Ένα παράδειγμα από το Soundcloud μπορείτε να ακούσετε εδώ.

Κείμενο: Constanin Gröhn. Μετάφραση: Νάντια Κατσιάνου. Φωτό: Εξώφυλλα Λένας Πλάτωνος. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2015 στο περ. Ευαγγελικές Φωνές.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε