Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2015 – μια ματιά προς τα έξω

Άρθρο του Florian Schmitz, μπλόγκερ

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Παρά το γεγονός ότι τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης δεν το αναφέρουν πια, η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται σταθερά στην πυγμή της κρίσης. Το φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ήταν ως εκ τούτου κι ένας μικρός αντιπερισπασμός στην καθημερινότητα. Αλλά πιο σημαντικό από αυτό ήταν ότι από τις 7 μέχρι τις 15 Νοεμβρίου οι μεγάλες οθόνες της πόλης αποτελούσαν τα τόσο αναγκαία παράθυρα προς τον έξω κόσμο. Ο Florian Schmitz άφησε για λίγο το δικό του μπλογκ eudyssee.net και γράφει για το diablog.eu.

Η μεγάλη ευρωπαϊκή κρίση έχει οδηγήσει διάφορες χώρες σε εθνική ομφαλοσκόπηση. «Ο καθ’ ένας για τον εαυτό του» αντί του «η ισχύς εν τη ενώσει». Και η Ελλάδα, η οποία τα τελευταία χρόνια ήταν «ιδιαίτερα τιμώμενη» από τα μέσα ενημέρωσης, ανήκει στις πληγμένες. Ακόμη χειρότερα: πολλοί είναι πια τόσο επικεντρωμένοι στην ίδια τους τη χώρα, που μια ματιά πέρα από τα εθνικά σύνορα έχει γίνει πια πολύ σπάνια. Στο 56ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τους δόθηκε ωστόσο και πάλι η ευκαιρία να κάνουν ένα βήμα πέρα από τον δικό τους κόσμο.

Filmfest_Thess_2015_1
Ο Διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Δημήτρης Ευπίδης, ©Eudyssee

Ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ δεν είναι πολυτέλεια

«Το φεστιβάλ κινηματογράφου είναι πεταμένα λεφτά», έγραψε κάποιος με μαρκαδόρο στην ανδρική τουαλέτα του «Ολύμπιον», της καρδιάς του φεστιβάλ. Γιατί ειδικά το φεστιβάλ – αυτό είναι μια άποψη περίεργη. Και μάλιστα όταν η ζήτηση για πολιτιστικά αυξάνεται σημαντικά στις περιόδους κρίσης, δεν μειώνεται. Αυτό το επιβεβαιώνουν ολοένα οι Έλληνες θεατροποιοί, φωτογράφοι και σκηνοθέτες. «Και σε μας στην Ισλανδία έγινε το ίδιο στην κρίση, οι άνθρωποι πήγαιναν πιο συχνά στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στις συναυλίες» επιβεβαιώνει ο Rúnar Rúnarsson. Για την ταινία του Sparrows τού απονεμήθηκε το βραβείο Artistic Achievement Award του φεστιβάλ.

Είναι προφανές ότι ειδικά σε δύσκολους καιρούς δημιουργείται εσωτερική ανάγκη η τέχνη να βιώνεται από κοινού. Όχι τόσο ως ψυχαγωγία, αυτό εξυπακούεται. Αντίθετα, η γενική εστίαση σε ένα θέμα και η συνακόλουθη απλοποίηση της πραγματικότητας φαίνεται να επαυξάνουν την κριτική σκοπιά των ανθρώπων. Είναι πράγματι μόνο οι τράπεζες το θέμα; Είμαστε πραγματικά αφημένοι μόνοι με τα προβλήματά μας; Η τέχνη καθεαυτή δεν είναι υποχρεωμένη να δίνει σε κάθε περίπτωση λύσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Αλλά δημιουργεί αντιπαραθέσεις. Μας φέρνει αντιμέτωπους με νέες προοπτικές και παρουσιάζει πτυχές του κόσμου μας που παραμένουν κρυμμένες τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη ρουτίνα της κρίσης.

Filmfest_Thessaloniki_2015_2
Το Ολύμπιον στην Πλατεία Αριστοτέλους, © MotionTeam

Σχέσεις υποεπιφανειακές

Ιδιαίτερα σε μια Ευρώπη στην οποία τη στιγμή αυτή η μόνη πολιτιστική σύνδεση που φαίνεται να υπάρχει είναι ένας επιδημικός πανικός ενώπιον της τρομοκρατίας, η τέχνη έχει να αντιτάξει κάτι πολύ σημαντικό: Φανερώνει τα όσα μας συνδέουν και θέτει υπό αμφισβήτηση τις προκαταλήψεις που χρησιμοποιούμε για να απομονωθούμε ως πολιτιστική μονάδα από τους άλλους. Είναι ο λόγος για τον οποίο μια ξένη ταινία του είδους που παίζονται στο φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, δεν έχει πολλά κοινά με την ψυχαγωγία. Κάθε μικρό έργο τέχνης δίνει μιαν εντύπωση από έναν άλλον κόσμο, μιαν υποψία της αίσθησης ζωής ενός άλλου πολιτισμού, με τον οποίο αισθάνεται όμως κανείς για δύο ώρες ξαφνικά συνδεδεμένος.

Υπό την έννοια αυτή το κοινό βρίσκεται ξαφνικά μπλεγμένο σε μια ισλανδική αδελφική σύγκρουση. Η ταινία Hrútar, η οποία τιμήθηκε στη Θεσσαλονίκη με τον Χρυσό Αλέξανδρο, χρησιμοποιεί το παράδειγμα της εκτροφής προβάτων για να δείξει τη σημασία των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων όχι μόνο για τη συνοχή της κοινότητας, αλλά και για την ταυτότητα ενός εκάστου. Η ταινία Herbert του Γερμανού σκηνοθέτη Τόμας Stuber έδωσε, με βάση το πορτρέτο ενός πυγμάχου που πάσχει από η αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση, τη δυνατότητα στους θεατές να γνωρίσουν τη Λειψία πέρα από την ψευδαίσθηση των ανακαινισμένων της προσόψεων. Και στην Honey Nights από την Π.Γ.Δ.M. μπόρεσε το κοινό να κατανοήσει το πώς επιζούν οι δομές της δικτατορίας σε ένα υποτιθέμενο δημοκρατικό σύστημα.

Filmfest_Thess_2015_3
Ο Χρυσός Αλέξανδρος για την ταινία “Hrútar/Rams” του Grímur Hákonarson, ©distributor’s materials

Σαρώνει η Λατινική Αμερική

Η ταινία εγκαινίων Victoria έφερε τους θεατές αντιμέτωπους με ένα Βερολίνο που οδηγεί τους ανθρώπους –πέρα από κάθε ψευδαίσθηση του μοδάτου, των πάρτι και της καινοτομίας– στη μοναξιά και στην αυτοκαταστροφή. Ειδικά σε μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα, όπου η έλλειψη προοπτικής για τους νέους αποδίδει στο Βερολίνο την αίγλη μιας Μέκκας της αυτοεξέλιξης, μια τέτοια ταινία διαφωτίζει τους σκοτεινούς παράδρομους της γερμανικής πρωτεύουσας. Συναισθηματικά έντονη (όχι μόνο για τους πολυάριθμους ξένους, αλλά και για τους Έλληνες θεατές) ήταν επίσης και η ελληνική συμμετοχή Silent που παρουσιάζει την καταστρεπτική δύναμη μιας υποσυνείδητα σοβαρά διαταραγμένης οικογένειας.

Αλλά ως μεγάλος νικητής αποδείχτηκε ο λατινοαμερικανικός κινηματογράφος που πήρε τα περισσότερα βραβεία. Ο Αργυρός Αλέξανδρος δόθηκε στην κολομβιανή ταινία La Tierra y la Sombra και ο Χάλκινος Αλέξανδρος στο road movie Camino a La Paz από την Αργεντινή. Η κριτική επιτροπή απένειμε επίσης στον Μεξικανό Gabriel Ripstein το βραβείο σκηνοθεσίας για την ταινία 600 Millas και βράβευσε τον Βενεζουελό Alfrede Castro για την ερμηνεία του στο Desde allá. Αυτή η ταινία κέρδισε επίσης και το βραβείο σεναρίου.

Filmfest_Thess_2015_4
Η απονομή των βραβείων, ©MotionTeam

Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – ευτυχώς χωρίς ψεύτικη ακτινοβολία

Στον Τύπο το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης δυστυχώς καταποντίστηκε. Αδίκως. Αν και δεν είναι όλες οι ταινίες εξαιρετικές, η συνολική σύνθεση των συμμετοχών αποδεικνύει ωστόσο το πόσο σημαντικός είναι ο εναλλακτικός κινηματογράφος ως αντίβαρο στην εμπορικότητα του Χόλλυγουντ. Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι μια από τις σημαντικότερες κινηματογραφικές εκδηλώσεις στα Βαλκάνια. Δεν δημιουργεί εντυπώσεις με κόκκινα χαλιά και διεθνείς διασημότητες αλλά επικεντρώνεται στον εναλλακτικό κινηματογράφο και στους επισκέπτες του.

Φυσικά δεν είναι πάντα εύκολο να βρεις εισιτήρια. Ωστόσο δεν επικρατούν τέτοιες συνθήκες όπως στο Βερολίνο ή στις Κάννες. Δεν υπάρχουν φραγμοί ανάμεσα στο κοινό και στους δημιουργούς. Κανείς δεν ταμπουρώνεται πίσω από ένα ποτήρι σαμπάνια. Ένα φεστιβάλ στο οποίο ο κόσμος μπορεί να είναι αυτό που είναι και στην πραγματικότητα: ένα τρελοκομείο. Μέσα από τις ταινίες η βασανισμένη ψυχή μπορεί να πάρει μια σύντομη ανάσα εν όψει της γνώσης που αποκτάται από κοινού και δημοσίως σχετικά με τις βαθιές και περίπλοκες αβύσσους των καιρών μας. Και επαναποκτά τη συνείδηση ότι η ατέλεια δεν είναι χαρακτηριστικό της κρίσης, αλλά της κοινής ανθρώπινης υπόστασης.

Κείμενο: Florian Schmitz, eudyssee.net. Μετάφραση: Α. Τσίγκας. Φωτό: motionteam.gr, eudyssee.net.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε