Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)
Το αρχιτεκτόνημα Prora στο νησί Rügen της Βαλτικής Θάλασσας, ένα μεγαλομανές μνημειώδες κτήριο από τη ναζιστική εποχή: Αρχικά είχε σχεδιαστεί για 20.000 παραθεριστές με σκοπό να βρουν «δύναμη μέσω χαράς». Τα σχέδια προέβλεπαν 6 ορόφους με συνολικά 10.000 δωμάτια – και όλα αυτά μόλις 150 μέτρα από την αμμουδιά της Βαλτικής. Το γιγαντιαίο αυτό θέρετρο χρησιμοποιήθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο από τον Ερυθρό Στρατό και τον Εθνικό Λαϊκό Στρατό της Ανατολικής Γερμανίας (ΛΔΓ). Ακόμα και οι Γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις χρησιμοποίησαν μετά το 1990 και την επανένωση των Γερμανιών το κτίριο αυτό, που σύντομα ωστόσο κηρύχθηκε εθνικό μνημείο. Σήμερα μπορεί να κάνει κανείς και πάλι διακοπές εκεί, για παράδειγμα στο μακρύτερο hostel νέων στον κόσμο. Ο Γιώργος Λίλλης, μέλος της συντακτικής ομάδας μας, εμπνεύστηκε ένα ποίημα κατά την επίσκεψή του εκεί, το οποίο θα βρείτε στη δίγλωσση έκδοση “Τα όρια του λαβυρίνθου”.
1934: «Θα το ονομάσουμε Πρόγραμμα.
Οργάνωση διασκέδασης. Δύναμη διαμέσου της αδελφοσύνης».
Πέντε χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα καλυμμένα με μπετόν
μπροστά στη θάλασσα. Η ιδέα ενός τρομακτικού τείχους,
«Μια πρώτη εικόνα της παντοδυναμίας μας». Κατά τ’ άλλα
ένας συνηθισμένος τόπος καλοκαιρινών διακοπών.
Οι στρατιώτες δεν διακρίνονται από εδώ, ούτε
τα φυλάκια και τα τανκς. Πίσω από τους αμμόλοφους επικρατεί
μια άλλη πραγματικότητα: η ναζιστική κηδεμονία.
«Τα αθώα μας παιδιά που διασκεδάζουν παίζοντας βόλεϊ».
Συρματόπλεγμα χωρίζει τη διπλανή ακτή, εκεί όπου
υπάρχει
η προειδοποιητική ταμπέλα: «Απαγορεύεται αυστηρά
η είσοδος».
2004: Τα γκρίζα τείχη
ανάμεσα στην ευθύγραμμη παραλία
και τα δάση με τα κωνοφόρα.
Σαν φαντάσματα στέκουν ερειπωμένα
σπασμένα τζάμια, σκουριασμένα
κάγκελα. Τους τοίχους κοσμούν συνθήματα:
«ΚΑΤΩ Ο ΝΑΖΙΣΜΟΣ» «ΦΑΣΙΣΤΕΣ ΓΟΥΡΟΥΝΙΑ».
Το λεωφορείο παίρνει την κατεύθυνση της παραλιακής.
«Είναι αφύσικο μέσα σ’ ένα τόσο όμορφο τοπίο»,
ψιθυρίζει η Μάρθα. Μοιάζουν όλα στοιχειωμένα. Κανένας
εργολάβος δεν επιθυμεί στ’ αλήθεια
να επενδύσει σ’ ένα τόσο ένδοξο παρελθόν.
«Der Koloss von Rügen!», αναφωνεί ο Βασίλης και φωτογραφίζει
τη θάλασσα, έτσι όπως ξεπηδά μερικές φορές
μέσα από τα κτίρια.
Ανηφορίζουμε τον λόφο προς τον φάρο.
Καθόμαστε σ’ ένα εστιατόριο για το μεσημεριανό γεύμα.
Από εκεί μπορείς να φθάσεις σε πιο εύκολα συμπεράσματα:
το μήκος της ακτής,
το επιβλητικό γαλάζιο του νερού
και τα σκούρα τσιμεντένια κτίσματα το ένα δίπλα
στο άλλο. Καλή όρεξη!
Από την ποιητική συλλογή “Τα όρια του Λαβυρίνθου” του Γιώργου Λίλλη, Εκδ. Κέδρος. Δίγλωσση έκδοση: Giorgos Lillis: Grenzen des Labyrinths. Verlag Leben in der Sprache 2014. Φωτό: Frieder Schubert.
Πώς δημιουργήθηκε το ποίημα «Ο Κολοσσός της Rügen»; Ήταν έναυσμα κάποιο οικογενειακό ταξίδι στο νησί Rügen της Βαλτικής Θάλασσας;
Όταν επισκέφθηκα για πρώτη φορά το νησί και είδα αυτά τα τσιμεντένια οχυρά μπροστά στην ακτή σοκαρίστηκα. Το ποίημα είχε δημιουργηθεί μέσα μου, και όταν επέστρεψα στο σπίτι το έγραψα, αφού πρώτα διάβασα για την ιστορία αυτού του παράξενου οικοδομήματος. Το είδα όμως και σαν ένα σύμβολο επιβολής, ένα παράδειγμα προς αποφυγήν. Σήμερα που ο νεοναζισμός ανθίζει επικίνδυνα, το ποίημα εκείνο που έγραψα το 2004, προφητεύοντας ίσως τα σημερινά δεδομένα, γίνεται μεταφορέας ενός μηνύματος για το ότι πρέπει να σεβόμαστε τον άνθρωπο, όποια κι αν είναι η καταγωγή του, και να μάθουμε επιτέλους να αγαπάμε δίχως όρια. Το οικοδόμημα στέκει εκεί. Μας υπενθυμίζει την άνοδο και την πτώση ενός κακέκτυπου καθεστώτος.
Βάζεις στο στόμα κάποιου Βασίλη (φίλου σου;) την έκφραση «Κολοσσός της Rügen». Χρησιμοποίησε πράγματι την έκφραση αυτή; Λειτουργεί η ποιητική έμπνευση με τον τρόπο αυτόν, μέσω μιας λέξης, μιας φράσης που γίνεται σημείο αφετηρίας για ένα ποίημα;
Εμπνέομαι από τα πάντα. Η ποίηση υπάρχει παντού. Εκεί που δεν το περιμένω, ξαφνιάζομαι κι εγώ ο ίδιος πως επενεργεί μέσα μου η έμπνευση. Δεν είχα σκοπό να γράψω κάτι σ΄ εκείνο το ταξίδι και να που η ποίηση με αιφνιδίασε. Τα πρόσωπα είναι αληθινά, το τοπίο επίσης, αλλά μέσα μου, η σκέψη και η αίσθηση ενώνονται για να γίνουν στίχοι. Είναι παράξενο. Με ξαφνιάζει κι εμένα τον ίδιο. Πριν μερικά χρόνια είχα πάει στην Μαγιόρκα και εντελώς τυχαία βρέθηκα σ΄ ένα χωριουδάκι όπου βρέθηκα πάλι τυχαία σ΄ ένα κοιμητήρι, όπου υπήρχε ο τάφος του ποιητή Ρόμπερτ Γκρέιβς. Δεν το γνώριζα. Κι εκεί, μ΄ έπιασε ένα παραλήρημα και έγραφα ώρες ολόκληρες χωρίς να ξέρω τι ακριβώς έγραφα. Έτσι ολοκληρώθηκε η Μικρή Διαθήκη. Από εκείνη την τυχαία συνάντηση με τον άγγλο ποιητή.
Πώς αισθάνεσαι ως Έλληνας συγγραφέας στον γερμανόφωνο χώρο; Θα έχεις μήπως την ίδια μοίρα με την Αμάντα Μιχαλοπούλου που επέστρεψε στην Ελλάδα προκειμένου να μην χάσει τη γλώσσα της;
Νιώθω Έλληνας ποιητής, γιατί γράφω στην μητρική μου γλώσσα. Δεν θα μπορούσα ποτέ να γράψω στα γερμανικά. Ίσως όταν πάψω να ονειρεύομαι στη γλώσσα μου γίνει αυτό. Αλλά ακόμα ονειρεύομαι στα ελληνικά. Παρ΄ όλα αυτά, τα ποιήματά μου δεν είναι ελληνοκεντρικά, έχουν επηρεαστεί από το περιβάλλον που ζω. Η Γερμανία έχει μια μελαγχολία που αγαπώ. Μου προσφέρει επίσης μια σταθερότητα στη ζωή που με βοηθά να γράφω. Έχω ανάγκη την ηρεμία και τη μοναξιά που θα ήταν δύσκολο να βρω στην Ελλάδα. Οι Έλληνες λόγω του κλίματος είναι πιο εξωστρεφείς. Άρα γράφω γερμανικά ποιήματα στα ελληνικά. Κάπως έτσι το παραφράζω. Αγάπησα τη γερμανική κουλτούρα, έμαθα την γλώσσα, αγάπησα την λογοτεχνία της, κι ας μην είμαι ενταγμένος στους λογοτεχνικούς κύκλους της. Δεν νομίζω όμως πως θα χάσω ποτέ τη γλώσσα μου. Αφού διαβάζω και γράφω κάθε μέρα δεν φοβάμαι πως θα συμβεί κάτι τέτοιο.
Ξεκίνησες ως ποιητής, αλλά τα τελευταία χρόνια στράφηκες περισσότερο στην πεζογραφία. Πώς νοιώθεις με την εξέλιξη αυτή;
Κάποια στιγμή στράφηκα στο πεζό λόγο γιατί ήθελα να αφήσω χρόνο στην ποίηση να μου μιλήσει όταν θα ήμουν έτοιμος για κάτι τέτοιο. Δεν μπορείς να γράφεις συνέχεια ποίηση και ούτε να εκδίδεις κάθε τόσο. Εξάλλου είμαι της άποψης πως όταν δεν έχεις να πεις κάτι καινούργιο, καλύτερα να σωπαίνεις παρά να επαναλαμβάνεσαι. Κι έτσι άρχισα να γράφω πεζά αφήνοντας την ποίηση να με εμπνεύσει όταν θα ερχόταν η κατάλληλη ώρα. Έτσι βγήκαν τα ίχνη στο χιόνι το πρώτο μου μυθιστόρημα. Τώρα όμως γράφω πάλι ποίηση. Όλο το καλοκαίρι έγραφα μόνο ποιήματα, τα οποία θα βγουν σε βιβλίο τον επόμενο χρόνο.
Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)