«Ανοιχτά Σύνορα» – Επίσκεψη στο hot spot της Φιλιππιάδας

Άρθρο του Τόρστεν Χάζελμπαουερ

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Ο Τόρστεν Χάζελμπαουερ επισκέφτηκε για λογαριασμό του diablog.eu το hot spot της Φιλιππιάδας στη βορειοδυτική Ήπειρο, κοντά στην Άρτα. Είναι ένα από τα πολλά στρατόπεδα προσωρινής φιλοξενίας προσφύγων που ονειρεύονται μια καλύτερη τύχη στην εύπορη Ευρώπη. Η εικονογράφηση είναι της Κλάουντια Σέφλερ.

Από τη στροφή και μετά, στην έξοδο της Φιλιππιάδας, δεν μένουν ούτε τρία χιλιόμετρα μέχρι το hot spot. Ο δρόμος ελίσσεται στην αρχή κατηφορικός, πριν αρχίσει να ανεβαίνει την πλαγιά για τα Γιάννενα. Στο αντίθετο ρεύμα, στην άκρη του δρόμου, βλέπεις γυναίκες με μικρά παιδιά στο χέρι να σηκώνουν με θάρρος τον αντίχειρά τους.

Κάνουν ωτοστόπ για τη Φιλιππιάδα, μια μικρή πόλη της Ηπείρου, 4000 κατοίκων. Κάποιες γυναίκες φορούν μαντήλα, άλλες όχι. Κι όπως τις βλέπεις να στέκονται έτσι, στην άκρη του δρόμου, αμφιβάλλεις αν θα σταματήσει ποτέ κανένας οδηγός. Το hot spot βρίσκεται πάνω σ’ ένα ύψωμα και είναι περιφραγμένο. Αριστερά, σ’ ένα δέντρο, κρέμεται ένα πανό που γράφει: „Οpen Βorders“ («Aνοιχτά Σύνορα»).

Hotspot_Filippiada, Flüchtlingszelte
Hot Spot Φιλιππιάδα, Ιούλιος 2016, ©Τόρστεν Χάζελμπαουερ

Οι δυο στρατιώτες μάς αφήνουν αμέσως να περάσουμε με τη συνοδό μου, μόλις ακούνε ότι μας περιμένουν. Μέχρι πριν δυο χρόνια το χώρο χρησιμοποιούσε ο ελληνικός στρατός. Από το Μάρτιο βρίσκονται εδώ εγκατεστημένοι κάπου 500 άνθρωποι σε καμιά εκατοστή σκηνές. Έφτασαν στην Ελλάδα από τη θάλασσα. Μοιράζονται την ελπίδα ότι στην Ευρώπη θα βρουν προστασία και άσυλο. Υπολογίζω ότι το hot spot πρέπει χοντρικά να είναι τόσο μεγάλο όσο τρία γήπεδα.

«Είχαμε μόνο μια βδομάδα καιρό στη διάθεσή μας να στήσουμε πάνω σ’ αυτή την έκταση ένα κέντρο φιλοξενίας προσφύγων. Και χωρίς να έχουμε ιδέα πώς θα γίνει αυτό», λέει ο Γιώργος Θεοχαρόπουλος, υποδιευθυντής αυτού του καταυλισμού της Ηπείρου. Ο ψηλός, 45χρονος άντρας είναι κανονικά ανώτατος αξιωματικός της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας. Το Μάρτιο ανέλαβε την οργάνωση και διοίκηση του hot spot. Για την αποστολή αυτή παίρνει τον πλήρη μισθό του και είναι απαλλαγμένος από τις λοιπές υποχρεώσεις του. Ούτε κι ο ίδιος ξέρει πόσο θα κρατήσει ακόμα όλο αυτό.

Ο στρατιωτικός θυμάται πολύ καλά τον πολυτάραχο Μάρτιο αυτής της χρονιάς. «Στις 10 Μαρτίου πήραμε εντολή να στήσουμε το στρατόπεδο, στις 18 Μαρτίου κατέβηκαν οι πρώτοι πρόσφυγες από τα λεωφορεία και περίμεναν μπροστά στην πύλη», εξηγεί ο Θεοχαρόπουλος. Θα με περιηγήσει για μια ώρα περίπου στο χώρο, θα μου τον δείξει και θα μου εξηγήσει υπομονετικά τα πάντα. Μοιάζει ευθύς άνθρωπος, ήρεμος και εντυπωσιακά ικανός στη δουλειά του.

Όλη την ώρα καθώς περπατάμε μέσα στη σκόνη του στρατοπέδου, μας σταματούν άνθρωποι που διαμένουν εδώ. Σχεδόν όλοι έχουν κάποιο πρόβλημα και ο Θεοχαρόπουλος είναι ο αρμόδιος για να το λύσει. Εκείνος τους διαθέτει το χρόνο του, σταματάει και τους ακούει. Ο ένας του ζητάει ένα καινούριο στρώμα, ο άλλος ένα παιδικό καροτσάκι. Πολλοί παραπονιούνται για τη ζέστη που επικρατεί μέσα τις άσπρες σκηνές τους. Σε όλες είναι τυπωμένο με μεγάλα γράμματα το «UNHCR», το γαλανόλευκο σήμα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

Kinder im Flüchtlingslager
Hot Spot Φιλιππιάδα, Ιούλιος 2016, ©Τόρστεν Χάζελμπαουερ

Στο hot spot υπάρχουν πολλά παιδιά, το βλέπεις αμέσως. «Πολλά έφτασαν εδώ μόνα τους, χωρίς γονείς ή συγγενείς», λέει ο Θεοχαρόπουλος. Τα παιδιά παίζουν στη σκιά – όπως κάνουν τα παιδιά σε όλο τον κόσμο. Παίζουν με λαστιχένιες μπαλίτσες που πηγαίνουν πάνω κάτω ή στήνουν ένα μαγαζάκι πάνω σ’ ένα πεζούλι. Μικρές πέτρες συμβολίζουν τα διάφορα πράγματα που μπορείς να αγοράσεις από το μαγαζί (εάν έχεις λεφτά βέβαια).

Πίσω από το αυτοσχέδιο μαγαζάκι των παιδών βρίσκεται ένα σαραβαλιασμένο καμιόνι. Δυστυχώς τα παιδιά δεν μιλάνε ούτε αγγλικά ούτε ελληνικά. Ίσως όμως να είναι καλύτερα έτσι, σκέφτομαι. Φέρνω στο νου μου εικόνες και ρεπορτάζ από τη Συρία, το Αφγανιστάν, την Ειδομένη, τη Λέσβο και αλλού. Και τώρα η Ελλάδα γίνεται «η χώρα των στρατοπέδων» – αυτόν τον τίτλο επεφύλαξε ειδικά στην Ελλάδα μια μερίδα του γερμανικού τύπου.

Στην Ελλάδα δεν έχουν σημειωθεί ως τώρα επεισόδια σε κάποιο hot spot ή κέντρο προσφύγων. Οι συνθήκες στα κέντρα είναι ιδιαιτέρως καλές. «Τουλάχιστον σ’ εκείνα που επισκεφτήκαμε εμείς», λέει η γιατρός Στέφανι Σπίντολα. Είναι Μεξικάνα και εργάζεται για την οργάνωση «Γιατροί του κόσμου» (Doctors of the world). Με μια μικρή ομάδα γιατρών από διάφορες χώρες γυρίζει την εποχή αυτή την Ελλάδα πηγαίνοντας από hot spot σε hot spot. Στο ερωτηματολόγιό της καταγράφει με ακρίβεια τις συνθήκες της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στα ελληνικά στρατόπεδα προσφύγων.

«Εδώ είναι μια χαρά», λέει με το έμπειρο μάτι του ανθρώπου που έχει δει πολλά. 500 με 700 Σύριοι και Αφγανοί ζουν στο hot spot έξω από την κωμόπολη της Φιλιππιάδας. Σ’ ένα κλιματιζόμενο κοντέινερ βρίσκεται ένα μικρό ιατρείο. Σήμερα είναι η μέρα που η γιατρός δέχεται ασθενείς κι απ’ έξω περιμένουν πολλοί στην ουρά υπομονετικά. Σ’ ένα άλλο κοντέινερ οι νέες μητέρες μπορούν να θηλάσουν με την ησυχία τους τα μωρά τους πάνω σ’ έναν καναπέ. Δυο σκηνές των πέντε έως οκτώ ατόμων μοιράζονται δυο ντους, χωριστά άντρες από γυναίκες. Σε μια κοινόχρηστη σκηνή είναι ανοιχτή μια τηλεόραση. Παίζει ελληνικά προγράμματα. Δεν λείπει βέβαια κι ένας σταθμός φόρτισης για τα κινητά.

Zwei Hilfskräfte
Hot Spot Φιλιππιάδα, Ιούλιος 2016, ©Τόρστεν Χάζελμπαουερ

Η τροφοδοσία γίνεται από πολλά ξενοδοχεία της κοντινής πόλης της Άρτας, της μεγαλύτερης πόλης των Ιωαννίνων και της γύρω περιοχής. «Δίνουμε σημασία σε μια διατροφή πλούσια σε βιταμίνες», επισημαίνει ο Θεοχαρόπουλος. Η αποχέτευση καθαρίζεται τακτικά. Το επίπεδο της κοινωνικής αυτοδιαχείρισης στο hot spot φαίνεται υψηλό. Ήδη τελέστηκε ένας γάμος και βέβαια διοργανώθηκε μια γιορτή με μουσική και χορό. Ένας κομμωτής έστησε κάπου το κομμωτήριο του και κουρεύει τους πελάτες του. Σ’ ένα μικρό γήπεδο μαζεύονται συχνά για ποδόσφαιρο. Δωρεές με είδη ρουχισμού και φάρμακα φτάνουν συνεχώς. Από τους Έλληνες, οι οποίοι τα τελευταία εφτά χρόνια παλεύουν με τη δική τους σοβαρή οικονομική κρίση.

Ασφαλώς στην Ελλάδα δεν θα βρει κανείς την – εν μέρει υπέρμετρα – ενθουσιώδη στάση απέναντι στους πρόσφυγες που ξέρουμε από τη Γερμανία. Οι άνθρωποι αλληλοβοηθούνται χωρίς να το κάνουν ζήτημα και όχι μπροστά από τις κάμερες της τηλεόρασης. «Μ’ έχει εντυπωσιάσει πραγματικά το πόσο αυτονόητα προσφέρουν τη βοήθειά τους οι άνθρωποι στην Ιταλία και την Ελλάδα. Με απλότητα. Ίσως γιατί αυτές οι χώρες έχουν μεταναστευτικό και προσφυγικό παρελθόν», εικάζει η μεξικανή γιατρός Στέφανι Σπίντολα. Ίσως και μέλλον, σκέφτομαι από μέσα μου.

Είκοσι ευρώ το μήνα (!) παίρνει από το ελληνικό κράτος μια οικογένεια στο hot spot της Φιλιππιάδας εν είδει κάρτας τροφίμων. Γι’ αυτό κάνουν ωτοστόπ οι άνθρωποι με τα παιδιά τους, αφού το εισιτήριο του λεωφορείου μέχρι την πόλη κοστίζει 1,50 ευρώ, η απλή διαδρομή. Δεν έχουν να το πληρώσουν. Ίσως είναι κι αυτό κάτι που πρέπει να λάβεις υπόψη, όταν σκέφτεσαι αν θα πρέπει τελικά να κόψεις ταχύτητα, να πιάσεις δεξιά και να σταματήσεις.

Κείμενο: Τόρστεν Χάζελμπαουερ. Μετάφραση: Έλενα Παλλαντζά. Φωτό: Τόρστεν Χάζελμπαουερ. Εικονογράφηση: Κλάουντια Σέφλερ.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε