Για όλα φταίνε οι Γερμανοί

Συνέντευξη με τον Νίκο Δήμου, συγγραφέα

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Οι εκλογές βρίσκονται προ των θυρών και από τα συρτάρια αναδύονται πάλι παλιά και τετριμμένα κλισέ. Ορισμένοι συγγραφείς κατηγορούνται ως καρπωτές της κρίσης. Και μάλιστα όταν πωλούν βιβλία που ασχολούνται με το θέμα αυτό. Ο Νίκος Δήμου είναι, παρά τα 80 του χρόνια, ένα ανήσυχο και νεανικό πνεύμα που του αρέσει να κατοπτρίζει τους συμπατριώτες του. Τα βιβλία του «Η δυστυχία του να είσαι Έλληνας» και «Για όλα φταίνε οι Γερμανοί» έχουν βρει στον γερμανόφωνο χώρο ένα μεγάλο αναγνωστικό κοινό.

Ο φιλόσοφος Νίκος Δήμου, γενν. στην Αθήνα το 1935, σπούδασε στην Αθήνα και στο Μόναχο και έχει συγγράψει πάνω από 60 βιβλία. Ως μαχητικός διανοούμενος έγινε γνωστός με τηλεοπτικά τοκ σόου, ραδιοφωνικές εκπομπές και ιστολόγια υψηλής επισκεψιμότητας. Το περίφημο γνωμικολογικό του βιβλίο «Η δυστυχία του να είσαι Έλληνας» πρωτοεκδόθηκε στα ελληνικά το 1975, η πρώτη γερμανική έκδοση τού 2012 έγινε επίσης μπεστ σέλερ. Περισσότερα για τον συγγραφέα θα μάθετε στο «Λεξικό Προσώπων» μας.

Nikos Dimou, Die DeutschenNikos Dimou, Unglück

 Πέρσι εκδόθηκε το νέο σας βιβλίο «Για όλα φταίνε οι Γερμανοί». Περί τίνος πρόκειται;

Είναι ένα βιβλίο που ουσιαστικά δεν υπάρχει. Με άλλα λόγια ένα μηβιβλίο. Αποτελείται από διάφορα συνεκτικά κείμενα που όμως προέρχονται από διάφορες πηγές. Δεν είχαν σχεδιαστεί να εκδοθούν ως βιβλίο. Ουσιαστικά πρόκειται για μια επινόηση του γερμανικού εκδοτικού μου οίκου. Μετά τη μεγάλη επιτυχία του «Η δυστυχία τού να είσαι Έλληνας» χρειαζόταν μια συνέχεια όπως στο «Godzilla» όπου πρωταγωνιστεί πρώτα το τέρας, μετά ο γιός του και μετά ο εγγονός του.

 Η «Δυστυχία» είχε γίνει ένα cult βιβλίο που ικανοποίησε μια συγκεκριμένη ανάγκη. Άργησε όμως πολύ να βγει στα γερμανικά, σαν να περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να ικανοποιήσει για άλλη μια φορά μια συγκεκριμένη ανάγκη.

Σωστά. Η επιμελήτριά μου, σε αναζήτηση συνέχειας, έπεσε στην ιστοσελίδα μου πάνω σε μια σειρά από διαλόγους που είχα γράψει στα μέσα του ’90 στα αγγλικά για ένα αμερικανικό περιοδικό. Τούς συμπλήρωσα με κάποιους αδημοσίευτους και κάποιους καινούργιους διαλόγους που έγραψα. Μαζί με ένα πρόλογο και έναν επίλογο που προέρχονταν από δύο διαλέξεις μου στα Γερμανικά.

Πιστεύω ότι η κρίση οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έγινε ποτέ μέρος τού δυτικού πολιτισμού και ούτε ένα οργανωμένο, σύγχρονο κράτος. Τα κείμενα παραμένουν τόσο επίκαιρα, γιατί μιλούν για την ψυχοσύνθεση και τη νοοτροπία των Ελλήνων που δεν αλλάζουν και τόσο γρήγορα.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA
©diablog.eu

  Είναι οι Γερμανοί κρυφομαζοχιστές που τους αρέσει ένας τέτοιος τίτλος;

Δεν νομίζω. Πιστεύω ότι το εξώφυλλο μεταφέρει το σωστό μήνυμα: δείχνει έναν αρχαίο Έλληνα και τον Γκαίτε και από πάνω γράφει «Οι Έλληνες φταίνε για όλα». Είναι σβησμένο το «Έλληνες» και έχει αντικατασταθεί με το «Γερμανοί». Ένας από τους λόγους της δυστυχίας μας ήταν το ότι ο Βίνκελμαν ανακάλυψε το ιδανικό της αρχαίας Ελλάδας και το διέδωσε σε όλη την Ευρώπη. Επανεισάγουμε αυτό το ιδανικό που μας λέει: Δεν είσαστε βαλκάνιοι χωρικοί, αλλά απόγονοι του Περικλή.

Το αποτέλεσμα ήταν ένα «εγώ» πάρα πολύ μεγάλο για ένα τόσο μικρό κράτος. Αλλά ο τίτλος λέει κι άλλα για την ευθύνη των Γερμανών απέναντι στην τύχη των Ελλήνων, όχι μόνο για τον ιδεότυπο του Έλληνα, αλλά και για την κρίση. Οι Γερμανοί δεν μπορούν να μας καταλάβουν, ούτε κι εμείς αυτούς. Ανάμεσά μας μια άβυσσος. Οι Έλληνες λένε: Εσείς οι Γερμανοί είσαστε στεγνοί προτεστάντες και εργασιομανείς, δεν ξέρετε να ζείτε. Και οι Γερμανοί λένε: Εσείς οι Έλληνες είσαστε μεγάλοι τεμπέληδες, αράζετε όλη μέρα στην παραλία, κάνετε καμάκι στις τουρίστριες και ζείτε με κλεμμένα ή δανεικά λεφτά.

Εάν μας κατανοούσαν κάπως καλύτερα, θα μας βοηθούσαν μ΄ έναν πολύ πιο αποτελεσματικό τρόπο. Είναι σαν να κάνεις κήρυγμα στον ζητιάνο πως είναι ανίκανος – πριν του δώσεις την ελεημοσύνη. Κι ενώ θα έπρεπε να είμαστε ευγνώμονες που οι Γερμανοί και οι άλλοι Ευρωπαίοι μας δανείζουν με 2% επιτόκιο το οποίο αλλού θα μας κόστιζε 7%, εμείς τους βρίζουμε και τους μισούμε γι αυτό. Έτσι στα ελληνικά ΜΜΕ η Μέρκελ καθίσταται με τον αισχρότερο τρόπο προσωπικά υπεύθυνη για την κρίση.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA
©diablog.eu

  Από πού προέρχεται αυτή η ροπή των Ελλήνων για θεωρίες συνωμοσίας με την έννοια τού «Οι Γερμανοί φταίνε για όλα»;

Αυτό έχει μεγάλη προϊστορία, κρατάει από την αρχαιότητα, αλλά σίγουρα τουλάχιστον από το Βυζάντιο. Τα πράγματα χειροτέρεψαν όμως ιδιαίτερα μετά το Σχίσμα μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας. Είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουν οι Δυτικοί τον μεγάλο ρόλο τής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην ιδεολογική γένεση της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας. Εδώ συναπαντά παραδόξως η Εκκλησία τον άλλο μεγάλο παραγωγό ιδεολογίας που είναι η Αριστερά.

Μόνο αυτές οι δύο δυνάμεις δημιούργησαν ερμηνευτική κοσμοθεωρία, η Δεξιά δεν ερμηνεύει την εικόνα του κόσμου, απλώς διαχειρίζεται την εξουσία. Εκκλησία και Αριστερά συμφωνούν σε ένα σημείο: Είναι –για εντελώς διαφορετικούς λόγους– αντιδυτικές. Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αντιδυτική γιατί θεωρεί όλες τις άλλες θρησκείες αιρέσεις. Άρα οι Δυτικοί είναι αποφράδες αμαρτωλοί που αποτελούν απειλή για εμάς.

Αυτό οδήγησε σε έντονη φοβία της Ανατολικής Εκκλησίας ότι η Δύση θέλει να την υποδουλώσει. Πριν τον απελευθερωτικό αγώνα, οι Οθωμανοί και ο σουλτάνος θεωρούνταν το μικρότερο κακό σε σύγκριση με τους Δυτικούς που διέδιδαν αυτές τις νέες ιδέες περί δημοκρατίας, ισότητας κι ελευθερίας. Μετά την επιτυχή επανάσταση η Εκκλησία κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια να αποδείξει ότι ήταν εξαρχής με το μέρος της.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Doncat, ©diablog.eu

 Και η Αριστερά;

Από την άλλη η Αριστερά φερόταν κατά της καπιταλιστικής και ιμπεριαλιστικής Δύσης. Και ενώ τα πρώτα χρόνια οι αριστεροί ήταν κοσμοπολίτες, μετά την πτώση του Τείχους και το τέλος του Σιδηρού Παραπετάσματος, μεταστράφηκαν σε φανατικούς οπαδούς του Εθνικισμού. Εάν το καλοδεί κανείς, αυτές οι δύο δυνάμεις κρύβονται πίσω από τις περισσότερες θεωρίες συνωμοσίας.

Έχετε ακούσει για θεωρίες περί των αερίων συμπύκνωσης πίσω από τα αεροπλάνα στον ουρανό; Λέγεται ότι μας ψεκάζουν με φάρμακα από τον αέρα για να είμαστε φρόνιμοι και να μην αντιδρούμε. Ξέρετε πόσοι Έλληνες το πιστεύουν αυτό; 34%! Ότι δηλαδή ξένες δυνάμεις μάς ψεκάζουν με φάρμακα για να μας υποδουλώσουν και ν’ αποκτήσουν φτηνά εργατικά χέρια. Και για ν’ αποκτήσουν πρόσβαση στους φυσικούς μας πόρους χωρίς να μας πληρώσουν. Η κοινωνιολογική έρευνα διαπιστώνει ότι οι θεωρίες συνωμοσίας είναι χαρακτηριστικό μικρών και υποανάπτυκτων κοινωνιών.

ZERVOS 2,Moutza [1024x768]
©Petros Zervos
 Αυτό μου θυμίζει την πατρίδα μου την Αυστρία, μια χώρα που ήταν κάποτε μια μεγάλη αυτοκρατορία και που μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο βρέθηκε συρρικνωμένη και κατακερματισμένη. Και εκεί επίσης συναντά κανείς έναν περίεργο συνδυασμό επαρχιωτισμού και μεγαλομανίας.

Έχετε απόλυτο δίκιο. Αυτή η μεγαλομανία που μας καλλιεργείται στο σχολείο ισχυρίζεται: Είμαστε ο περιούσιος λαός μαζί με τους Εβραίους. Μόνο που είμαστε από πάνω και αντισημίτες και δεν δεχόμαστε ότι και οι Εβραίοι είναι επιούσιος λαός. Μια πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση έδειξε ότι το 97% των Ελλήνων είναι υπερήφανοι που γεννήθηκαν Έλληνες. Ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 32%.

Από την άλλη υπάρχει το σύνδρομο κατωτερότητας του underdog, είσαι σαν δαρμένο σκυλί. Έτσι φτάνουμε στην αντίφαση: Είμαι σπουδαίος και αντί να μου το αναγνωρίσουν, με ταλαιπωρούν, με αγνοούν. Άρα με μισούν και «με ρίχνουν». Αυτή η υπερβολική εγωπάθεια με κάνει να νιώθω αδικημένος και προδομένος.

Γενικά στην Ελλάδα νιώθουμε να είμαστε πιόνι των ξένων δυνάμεων. Η ήττα κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία του 1922 ήταν εγγενές δημιούργημα, το ίδιο και η Χούντα. Άλλο αν μετά το εξωτερικό εκμεταλλεύτηκε την εξέλιξη αυτή. Αλλά γενικά σε μας για όλα τα κακά φταίνε οι άλλοι.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA
©diablog.eu

 Έχει να κάνει με τη διαμόρφωση της ταυτότητας μας, του εγώ μας;

Παλιά υπήρχε η άποψη ότι οι Έλληνες δεν είναι ρατσιστές. Ήδη το 1987 έγινε μια ευρωπαϊκή έρευνα που διαπίστωσε ότι ένα μεγάλο ποσοστό έχει επιφυλάξεις απέναντι σε Εβραίους και Μουσουλμάνους. Ας μην αναφερθούμε σε Πακιστανούς και Αλβανούς που τότε δεν ήταν τόσο πολυάριθμοι. Δεν μιλάμε καν για τους Έλληνες Ρομά, εκεί θα αγγίζαμε το 100%.

Τον φόβο απέναντι στον «άλλον» τον ξεπερνάς μέσα από την παιδεία και την εκπαίδευση, την οικογένεια και το σχολείο. Αλλά τέτοια παιδεία δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Η οικογένεια εντείνει το ρατσισμό σου. Και ο φασισμός δεν είναι παρά μια ακόμα εξέλιξη του ρατσισμού. Δεν έχουμε τέτοιου είδος εκπαιδευτική πολιτική.

Και γίνομαι μισητός όταν λέω πράγματα όπως: Η χειρότερη μέρα των τελευταίων δεκαετιών δεν ήταν η 21η Απριλίου 1967 αλλά η 22α. Τότε, την επομένη του πραξικοπήματος, σκέφτηκα ότι θα υπάρξει ένα μεγάλο κίνημα διαμαρτυρίας, έστω και σιωπηλές πορείες, επειδή μας στέρησαν την ελευθερία. Αλλά όλοι πήγαν στη δουλειά τους χωρίς να αντιδράσουν. Κάπου 200 μόλις άτομα διαμαρτυρήθηκαν, αντίσταση υπήρξε μετά το 1971.

Οι άνθρωποι δεν είχαν μάθει να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους, παρά μόνο τα συμφέροντά τους. Με μεγάλο οίστρο υπερασπίζονται οι Έλληνες μόνο τα συνδικαλιστικά και τα συντεχνιακά τους δικαιώματα.

  Μια και αναφέρατε την οικογένεια: Ποιός είναι στην Ελλάδα ο ρόλος της οικογένειας και στα πλαίσιά της η μορφή της μητέρας; Φίλοι διανοούμενοι χρησιμοποιούν τον όρο «μητριαρχία». Είναι πράγματι έτσι;

Ναι – και όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό νότο. Και η ιταλική mamma είναι δικτάτορας. Ενσαρκώνει ένα σύστημα καταπίεσης που οδηγεί στον ευνουχισμό του γιού, στο φαινόμενο του λεγόμενου μαμάκια. Χθες μόλις διάβασα σε μία στατιστική ότι το 70% των Ελλήνων φοιτητών μένει με την οικογένειά του, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι μόλις 28%.

Ο κύριος λόγος που πήγα να σπουδάσω στη Γερμανία ήταν για να απελευθερωθώ από τη μητέρα μου. Ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος, αλλά ήμουνα ο μόνος γιός και θα με καταπίεζε εάν δεν έφευγα.

Mutti ist die Bestie-2
©Frieder Schubert

 Το σύστημα «οικογένεια» δεν περιλαμβάνει και την αρχή της βίας; Τελευταία, σε ταινίες και θεατρικά έργα για παράδειγμα, γίνεται κάθε τόσο αναφορά και στο θέμα της βίας στην ελληνική κοινωνία…

Αυτό όμως δεν έχει να κάνει μόνο με την οικογένεια αλλά και με το γενικότερο κλίμα που επικρατεί. Μέχρι πρότινος δεν μπορούσες ως ειρηνιστής, για παράδειγμα, να αρνηθείς την ένοπλη θητεία, αυτό θεωρείτο προδοσία. Τα σχολικά μας βιβλία είναι γεμάτα βία, βέβαια βία που ασκούν οι άλλοι σε μας. Γιατί όταν ασκούν βία οι Έλληνες, είναι ήρωες.

Η ελληνική στρατιωτική θητεία ήταν μέχρι πρόσφατα ένα καθεστώς βίας που σε έκανε άντρα. Άρα και η οικογένεια, το σχολείο, ο στρατός και η ιστορία καθορίζονταν από βία. Αλλά και η Αριστερά λέει δια στόματος Μαρξ: «Η βία είναι η μαμή της ιστορίας» και θεωρεί ότι μόνο με βία μπορεί να αλλάξει η ροή της ιστορίας.

Άρα υπάρχουν πέντε πηγές που εξυμνούν τη βία. Όσοι ήταν κατά της βίας, θεωρούνταν δειλοί και κοινωνικά απόκληροι. Αυτό ήταν χειρότερο από το να ληστεύεις εκατομμύρια από τις τράπεζες. Γιατί άμα κλέβεις είσαι ξύπνιος. Όταν είσαι κατά της βίας θεωρείσαι κακομοίρης.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα: Griechenland Zeitung 2014. Φωτο: Michaela Prinzinger, Frieder Schubert. Εικονογράφηση: Πέτρος Ζερβός.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε