Matala Beach Festival

Συνέντευξη με τον Έλμαρ Βίντερς-Όλε

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

17-19 Ιουνίου 2016: Matala Beach Festival. Αναβίωση –για 6η φορά– της χίπικης κίνησης στα θρυλικά Μάταλα της Κρήτης. Το diablog.eu μίλησε με τον Έλμαρ Βίντερς-Όλε, έναν χίπη της πρώτης ώρας, για τις τότε εμπειρίες του, τα γυρίσματα του πρώτου ελληνικού ντοκιμαντέρ με θέμα «Οι χίπις στα Μάταλα» και την ιστορία του φεστιβάλ.

Το κείμενο εικονογραφείται με φωτογραφίες από το ιδιωτικό αρχείο του Έλμαρ Βίντερς-Όλε/ Elmar Winters-Ohle, φιλολόγου νεοελληνικών και συγγραφέα του βιβλίου «Sprachkurs Griechisch» (Μαθήματα Ελληνικών) του εκδοτικού οίκου Hueber Verlag που ήταν, πριν συνταξιοδοτηθεί, συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Ντόρτμουντ για τα γερμανικά ως ξένη γλώσσα.

Matala Beach Festival, 2016, Poster

Αγαπητέ Έλμαρ, συμμετείχες κι εσύ στο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ που ολοκληρώθηκε λίγο πριν κλείσει ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός σταθμός το 2013. Η ταινία πραγματεύεται το κίνημα των χίπηδων στα Μάταλα κατά τη δεκαετία του 1960. Πώς προέκυψε η ταινία και η συμμετοχή σου σε αυτήν;

Μετά την κυκλοφορία του βιβλίου του Arn Strohmeyer Mythos Matala (Αρν Στρόμαϊερ, «Ο μύθος των Ματάλων»), στο οποίο είχα επίσης μια μικρή συμμετοχή, η εφημερίδα «Τα Νέα» δημοσίευσε ένα σχετικό άρθρο. Στο κείμενο με το οποίο είχα συμμετάσχει τότε στο βιβλίο αυτό δεν μιλούσα μονάχα για τα πρωινά μας μπάνια στη θάλασσα ή τις ρετσίνες που πίναμε κάθε βράδυ, αλλά και για τις φιλοσοφικές μας συζητήσεις με τους ντόπιους. Τόσο εκείνο το κείμενο όσο και μια ακόμη συνέντευξη που είχα δώσει στα «Νέα», άρεσαν τόσο πολύ σε μια συντάκτρια της ΕΡΤ, που ήρθε σε επαφή μαζί μου και με συνάντησε στα Μάταλα.

YouTube

Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren

Video laden

Το ντοκιμαντέρ είναι αφιερωμένο σε έναν από τους πρωταγωνιστές του, έναν Έλληνα ψαρά, ο οποίος υπήρξε χίπης μέχρι το τέλος της ζωής του.

Ναι, ο Γιώργος πέθανε πέρυσι τον Δεκέμβριο. Τότε τον λυπόμουν τον καημένο. Ήταν ακόμη μικρό παιδί στο καροτσάκι, όταν εμείς κάναμε φασαρία με τις μουσικές μας και δεν τον αφήναμε να κοιμηθεί. Ο πατέρας του ο Φραγκίσκος είχε ένα μικρό καφενείο, το οποίο ήταν ταυτόχρονα κι ένα είδος ουζερί. Εκεί περνούσαμε πολλά βράδια, ακούγαμε νύχτες ολόκληρες μουσική. Ο Γιώργος έγινε ψαράς αλλά έμεινε σε όλη του τη ζωή χίπης, κι όχι μόνο ως προς τον τρόπο με τον οποίο ντυνόταν αλλά και ως προς τη συνολική του παρουσία.

Ο Αρν Στρόμαϊερ σχεδίασε με τη δική σου υποστήριξη την έκδοση ενός βιβλίου. Συνέλεξε υλικό από εκείνη την περίοδο και το εξέδωσε. Κι εντωμεταξύ είναι διαθέσιμο σε τουριστικά βιβλιοπωλεία στα Μάταλα αλλά και σε όλη την υπόλοιπη Κρήτη.

Πράγματι. Και στη Γερμανία μπορεί κανείς να παραγγείλει το βιβλίο αυτό. Κυκλοφόρησε με τον τίτλο Mythos Matala («Ο μύθος των Ματάλων») από τον εκδοτικό οίκο Balistier και περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από εκείνη την εποχή, καθώς και δίγλωσσα συνοδευτικά κείμενα, στα αγγλικά και στα γερμανικά.

Felsenküste, bewohnte Höhlen im Felsen
Μάταλα 1966-70, ©Αρχείο Elmar Winters-Ohle

Το πρώτο φεστιβάλ αναβίωσης της χίπικης κουλτούρας, που διοργανώσατε το 2011, σημείωσε ρεκόρ επισκεπτών.

Ναι, ήταν κάτι το εκπληκτικό και ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Αρχικά θεώρησα τον αριθμό των επισκεπτών υπερβολικό αλλά έπειτα διάβασα ακόμη και σε σοβαρές εφημερίδες αναφορές για σαράντα χιλιάδες συμμετέχοντες. Το φεστιβάλ έγινε στο τριήμερο του Αγ. Πνεύματος, όπως ακριβώς το είχαμε σχεδιάσει. Η τότε δήμαρχος είχε ενθουσιαστεί με το εγχείρημά μας και είχε κινήσει γη και ουρανό προκειμένου να πραγματοποιηθεί το φεστιβάλ. Τελικά έγινε αντιληπτό ότι έτσι δόθηκε μια ευκαιρία να γίνει η Κρήτη και πάλι θέμα συζήτησης και να τονωθεί ο τουρισμός της. Φυσικά αυτό ενδιέφερε και εμάς, καθώς είδαμε πως μπορούμε με τον τρόπο αυτό να διαφημίσουμε την Κρήτη, και ειδικά τώρα, σε αυτή την δύσκολη περίοδο.

Deko in einer Höhle
Διακόσμηση σπηλιάς, Μάταλα 1966-70, ©Αρχείο Elmar Winters-Ohle

Η υψηλή συμμετοχή νέων στο φεστιβάλ (80-90%) ήταν ιδιαίτερα αξιοσημείωτη. Πώς και ήρθαν όμως στο φεστιβάλ τόσοι πολλοί νέοι που δεν είχαν καμία σχέση με τα Μάταλα και το τότε κίνημα των χίπηδων; Να μια ενδιαφέρουσα ερώτηση που κάνουμε στον εαυτό μας. Απ’ ό,τι φαίνεται λοιπόν υπήρξε ένα είδος αναβίωσης στον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται οι άνθρωποι.

Και η δική σου προσωπική ιστορία σχετικά με τα Μάταλα; Πότε ήσουν εκεί;

Πρώτη φορά στην Ελλάδα βρέθηκα το 1963. Κοντεύω τώρα τα 73, έχοντας έτσι εμπειρία πενήντα χρόνων με τη χώρα αυτή. Από νωρίς κιόλας άρχισα να ταξιδεύω: ήμουν μαθητής ακόμη, όταν έπαιρνα τους δρόμους με το ποδήλατο, ενώ αργότερα γύρισα όλη την Ευρώπη με αυτοκίνητο, καταλήγοντας έτσι για πρώτη φορά στην Ελλάδα – σε μια χώρα που με ενθουσίασε από την πρώτη στιγμή. Χάρηκα που πρόλαβα και είδα προηγουμένως και άλλες χώρες, μια και από τότε ήθελα κάθε χρόνο να πηγαίνω μόνο στην Ελλάδα.

Στην Ελλάδα γνώρισα την υπέροχη εγκαρδιότητα, την εξαιρετική φιλοξενία και το ανοιχτό πνεύμα των ανθρώπων, ακόμη και των πολύ απλών που συναντούσα στα ταξίδια μου. Έκανα δύο φορές τον γύρο της Κρήτης με τα πόδια, πήγα στο Πήλιο αλλά και στον Άθω, τρεις φορές μάλιστα. Κατά κάποιον τρόπο γνώρισα, γύρισα κι εξερεύνησα την Ελλάδα από άκρη σε άκρη.

Ήταν εσωτερική μου ανάγκη να αποκτήσω μεγαλύτερη επαφή με την Ελλάδα και να μη μείνω μονάχα σε μια επιφανειακή γνωριμία. Έζησα από πρώτο χέρι την ιστορία και τη διαπολιτισμικότητα – χωρίς να γνωρίζω ούτε καν την ύπαρξη αυτής της λέξης. Αυτή τη στενή σχέση με την Ελλάδα την έχω διατηρήσει μέχρι και σήμερα.

Hirte mit Schafherde auf Feldweg
Μάταλα 1966, ©Αρχείο Elmar Winters-Ohle

Ποιοί λόγοι σε οδήγησαν στα Μάταλα;

Είχα διασχίσει την Κρήτη δύο φορές και, ήδη την πρώτη φορά, είχα ακούσει διάφορους ταξιδιώτες να λένε πόσο ωραίο μέρος είναι τα Μάταλα. Για λόγους αρχής δεν ήθελα λοιπόν σε καμία περίπτωση να πάω εκεί. Ακούγοντας όμως ξανά και ξανά να μου συστήνουν το μέρος αυτό, άλλαξα γνώμη και αποφάσισα τελικά να πάω στα Μάταλα. Η ατμόσφαιρα που κυριαρχούσε εκεί σ’ έκανε να νιώθεις ευπρόσδεκτος. Έπιασα λοιπόν κι εγώ μια σπηλιά που ήταν ακόμη ελεύθερη. Ο Σπιθομανώλης, που είχε ένα καφενείο, ήταν η πατρική μας φιγούρα, μας νοιαζόταν. Εκεί ζούσαμε πλέον, γράφαμε ποιήματα, ζωγραφίζαμε βότσαλα, μέχρι και μια μικρή ορχήστρα είχαμε φτιάξει, που την αποτελούσαν ένα κλαρίνο, μια κιθάρα κι ένα βιολί.

Το προσωπικό μου μεγάλο «πανεπιστήμιο της ζωής» ήταν η ζωή σ’ έναν μικρόκοσμο στην Κρήτη, στα Μάταλα.

Matala Elmar Winters-Ohle, 1966
Μάταλα 1966, ©Αρχείο Elmar Winters-Ohle

Οι λόγοι που σας ώθησαν να πάτε στα Μάταλα είχαν εν μέρει και πολιτικό χαρακτήρα, όπως φαίνεται εξάλλου και από τις συζητήσεις που κάνατε όσοι ζούσατε τότε εκεί.

Ναι, ήμαστε τότε ένα διεθνές συνονθύλευμα ανθρώπων που ορισμένα θέματα, όπως τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τα συζητούσαμε και μάλιστα πολύ έντονα. Γνωρίσαμε πολλούς Αμερικανούς που είχαν εγκαταλείψει τη χώρα τους προκειμένου να αποφύγουν τη στράτευση για τον πόλεμο του Βιετνάμ. Από αυτή την άποψη, το κλίμα που επικρατούσε είχε οπωσδήποτε και πολιτική χροιά.

Μετά την επιτυχημένη αναβίωση το 2011 ακολούθησαν και άλλα φεστιβάλ. Έμαθα μάλιστα ότι το φεστιβάλ πρόκειται να διοργανώνεται κάθε χρόνο πλέον, και συγκεκριμένα στο τριήμερο του Αγ. Πνεύματος.

Ναι, βρίσκω εξαιρετικό το ότι έγινε πραγματικότητα το φεστιβάλ, καθώς προώθησε πραγματικά κατά πολύ την τοπική ανάπτυξη. Φυσικά υπάρχουν και κριτικές φωνές που διαμαρτύρονται λέγοντας ότι είναι πολύ τουριστικό και ότι προσελκύει τις μάζες. Το γεγονός όμως ότι βοηθά τους ανθρώπους που ζουν εκεί και τους δίνει τη δυνατότητα να παραμείνουν στον τόπο τους, είναι κατά τη γνώμη μου πολύ πιο σημαντικό. Μέσω της ξενοδοχειακής ανάπτυξης, και του τουρισμού γενικότερα, βρίσκουν μια στέρεη οικονομική βάση.

Fot sw: Portrait eines äleren Mannes
Μάταλα 1966, ©Αρχείο Elmar Winters-Ohle

Πιστεύεις ότι τα θεμέλια για την εξέλιξη αυτή τα θέσατε τότε εσείς που συμμετείχατε στο κίνημα των χίπηδων στα Μάταλα;

Ναι, γιατί ήδη από τότε αναρωτιόντουσαν όλοι τι είναι αυτό τέλος πάντων που ωθεί τους ανθρώπους να πάνε εκεί, κι έτσι άρχισαν να σκέφτονται ότι τελικά πρέπει να αξίζει. Εξίσου ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ήταν και η τότε αντίδραση των πιο ηλικιωμένων γυναικών απέναντί μας, κάτι που παρουσιάζεται και στην ταινία με πολύ ωραίο τρόπο και με συγκινεί ακόμη και σήμερα όταν μιλώ γι’ αυτό. Οι γιαγιάδες αυτές, με τα υπέροχα σμιλευμένα από τη ζωή πρόσωπά τους, στα οποία αμέσως διαβάζεις τη βιογραφία τους, ήταν εξαρχής ενθουσιασμένες μαζί μας και μας υποστήριζαν· προσπαθούσαν δηλαδή να μεταπείσουν όλους εκείνους που κατηγορούσαν εμάς τους χίπηδες για τη σεξουαλική μας ελευθεριότητα και άλλα παρόμοια.

Elmar Winters-Ohle
Elmar Winters-Ohle, ©diablog.eu

Τι πρέπει να αποκομίσουν φεύγοντας από τα Μάταλα οι επισκέπτες του φεστιβάλ, και κυρίως οι νέοι άνθρωποι που το επισκέπτονται για πρώτη φορά;

Όταν βρίσκεσαι εκεί αναρωτιέσαι τι ήταν κάποτε διαφορετικό στη ζωή και τι θα μπορούσε ή και τι μάλιστα θα έπρεπε να αλλάξει και πάλι σήμερα. Αυτό λοιπόν που θα έπρεπε να αποκομίσουν οι επισκέπτες είναι η διαπίστωση ότι πρέπει να αποκτήσουν και πάλι επαφή με τις δικές τους τις δυνάμεις, να ασχοληθούν με τη διαμόρφωση της δικής τους προσωπικότητας. Να στραφούν και πάλι στα ουσιώδη, να μην πελαγώνουν μες στη γενικότερη σύγχυση που επικρατεί και να μην αναλώνονται στην επιφανειακή μανία εντυπωσιασμού θέλοντας διαρκώς να ζουν κάτι «συναρπαστικό», αλλά να επιστρέψουν στην ηρεμία. Και νιώθω ότι ακριβώς αυτό βρίσκει απήχηση στους νέους ανθρώπους.

Συνέντευξη: Michaela Prinzinger. Μετάφραση: Μαριάννα Χάλαρη. Φωτό: Αρχείο Elmar Winters-Ohle.
Το βιβλίο του Arn Strohmeyer “The Myth of Matala. Photographs from the Sixties and Seventies” (αγγλικά και γερμανικά) θα βρείτε στον εκδ. οίκο Dr. Thomas Balistier, www.kreta-buch.de.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε