Confusion/Diffusion

Συνέντευξη με την Ζανίν Μέραπφελ, σκηνοθέτιδα, και τον Φλώρο Φλωρίδη, μουσικό

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Στις 29/1 θα πραγματοποιηθεί μια περφόρμανς στην Ακαδημία Τεχνών του Βερολίνου που επιδιώκει να δώσει με μουσική, κινηματογραφικές εικόνες και κείμενο την ευκαιρία στο κοινό να στοχαστεί ερωτήματα που αποτελούν εύκολα λεία του λαϊκισμού. Ο Φλώρος Φλωρίδης, η Ζανίν Μέραπφελ και η ηθοποιός Eva Mattes θα δείξουν ένα συνολικό έργο τέχνης που –αναφερόμενο αρχικά στη σχέση μεταξύ Γερμανών και Ελλήνων– τεκμηριώνει ενδεικτικά το παρόν και αναφέρεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Η Michaela Prinzinger μίλησε με τους καλλιτέχνες, για τους οποίους θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες στο λεξικό προσώπων «Who is who» του diablog. Το teaser της περφόρμανς μπορείτε να δείτε εδώ.

7- Meerapfel & Floridis recording
Jeanine Meerapfel και Φλώρος Φλωρίδης, ©Malena Filmproduktion

Φλώρο, πώς φτάσατε στο «Confusion/Diffusion»;

Όλα ξεκίνησαν το 2012, όταν άρχισαν οι ρίξεις μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας – αν και το πραγματικό πρόβλημα ήταν ανάμεσα στην Ελλάδα και την ΕΕ. Δεδομένου όμως ότι η Γερμανία θεωρείται η ισχυρότερη ευρωπαϊκή οικονομική δύναμη, υπήρξαν παραφωνίες. Είχα πια απαυδήσει. Κάθε φορά που ερχόμουν στην Ελλάδα, άκουγα τα χαζά σχόλια για τους Γερμανούς και αντίστροφα, «ναζί» από τους μεν, «τεμπέληδες» από τους δε. Τα βαθύτερα αίτια της κρίσης εκείνη την εποχή δεν ήταν πραγματικά σαφή για κανέναν, και μερικοί τα εκμεταλλεύτηκαν λαϊκιστικά. Όταν ζεις σε δύο πολιτισμούς, κάτι τέτοια δεν τραβάνε. Πρέπει να τα αντιμετωπίσεις πιο σοβαρά.

Πόσο καιρό κινείσαι ανάμεσα σε αυτούς τους δυο πολιτιστικούς χώρους;

Περίπου 15 χρόνια, από τότε που ζω με τη Ζανίν. Έρχομαι τακτικά στη Γερμανία από τις αρχές της δεκαετίας του ογδόντα με την ιδιότητά μου ως τζαζίστας και μουσικός αυτοσχεδιαστής. Δούλεψα με τον Peter Kowald και τον Günter Baby Sommer πολλά χρόνια, στη δε Ακαδημία των Τεχνών του Βερολίνου εμφανίστηκα με την Ορχήστρα του Cecil Taylor. Είναι ένας μεγάλος Αμερικανός πιανίστας της free-jazz.

Floridis Bass clarinet
Floros Floridis, ©Dieter Düvelmeyer

Υπάρχει ελληνική free-jazz σκηνή;

Υπάρχει μια μικρή σκηνή, είμαι ένας από τους ιδρυτές της. Το 1983 ξεκινήσαμε ένα διεθνές φεστιβάλ τζαζ στη Θεσσαλονίκη. Έτσι άρχισαν όλα. Όταν ξέσπασε η κρίση και άκουσα αυθαίρετες κατηγορίες κι από τις δύο πλευρές, ήταν για μένα σαφές: Πρέπει κάτι να κάνω. Το πρότζεκτ αυτό το ονόμασα λοιπόν «Confusion/Diffusion», κυριολεκτικά δηλαδή «σύγχυση» και «διάχυση (της σύγχυσης)» που σημαίνει μπέρδεμα και διασπορά του μπερδέματος. Αυτή η «σύγχυση» υπερβαίνει την αρχική έννοια, που περιλαμβάνει απόδοση ευθυνών και οικονομικές δυσλειτουργίες, αποκτώντας μια γενικότερη έννοια. «Confusion/Diffusion» είναι, για παράδειγμα, μία μέθοδος κρυπτογραφίας, με την οποία κρυπτογραφούνται και κωδικοποιούνται πληροφορίες για λόγους ασφαλείας. Ο πρώτος αλγόριθμος κάνει το μήνυμα δυσανάγνωστο και ακατανόητο, κατόπιν ο δεύτερος αλγόριθμος επεξεργάζεται και πάλι τον πρώτο και με άλλα λόγια τον διπλοκρυπτογραφεί. Αυτό είναι το βήμα από τη «σύγχυση» στη «διάχυση». Στον 21ο αιώνα καταφέραμε να κρυπτογραφήσουμε απλούς όρους όπως «τρόφιμα», «παιδεία», «φιλία» ή «οικονομία» σε τέτοιο βαθμό, που να έχουν γίνει για εμάς τους ίδιους ακατανόητοι και απρόσιτοι. Για μένα αυτοί οι δύο όροι «Confusion/Diffusion» έχουν, όταν τις προφέρεις, και κάτι τι το παιχνιδιάρικο, κάτι το μουσικό.

ADK_Confusion-Diffusion-page-001ADK_Confusion-Diffusion-page-002

Ποιός είναι ο ρόλος της μουσικής στο όλο έργο;

Το έργο εξ αρχής προβλεπόταν να μην δίνει απλοποιημένες και λαϊκιστικές απαντήσεις. Γιατί το ζήτημα είναι περίπλοκο. Η ανάλυση πρέπει να εισχωρήσει πιο βαθιά από το να εντοπίσει τους «καλούς» και τους «κακούς». Το όλον βρίσκεται κάτω από μια «κρυπτογραφημένη» επιφάνεια. Η Ακαδημία των Τεχνών ζήτησε να δοθεί στο έργο ένα κάπως ευρύτερο πλαίσιο απ΄ ό,τι προσφέρει το σχετικά περιορισμένο ελληνογερμανικό πρόβλημα. Το 2014 το κλίμα είχε ωστόσο αλλάξει, το πρόβλημα αυτό ήταν πολυσυζητημένο. Έτσι η βασική ανθρωπολογική εργασία του Κλωντ Λεβί-Στρως αποτέλεσε το σημείο εκκίνησης για γυρίσματα στο Βερολίνο, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, καθώς και τη μουσική τους ερμηνεία. Η μουσική συνδέει τις εικόνες μεταξύ τους. Θέλησα ηλεκτρονική, αφηρημένη μουσική για τις εικόνες, να είναι περισσότερο μόνο ήχος για τον μετέπειτα αυτοσχεδιασμό στη ζωντανή παράσταση. Αυτό συνδέει τις εικόνες, για παράδειγμα τα αγάλματα του Μπίσμαρκ και του Βενιζέλου, τις ελληνικές και γερμανικές τράπεζες, τους Έλληνες και Γερμανούς εργάτες στους δρόμους, τις καμινάδες στα εργοστάσια της Γερμανίας και τα πλοία στον Πειραιά, δηλαδή την ελληνική βαριά βιομηχανία.

6- Floridis & Feindt shooting
Floros Floridis και Frido Feindt, ©Malena Filmproduktion

Ζανίν, πες μας κάτι για το δικό σου μερίδιο στο έργο. Πώς δημιουργήθηκαν οι κινηματογραφικές σκηνές;

Ως ντοκιμαντερίστρια και κινηματογραφίστρια ήξερα ότι –παρ΄ όλες τις διαφορές μας– μπορούμε να συνεργαστούμε θετικά και με αλληλοσεβασμό, γιατί ο Φλώρος έγραψε τη μουσική για τα δυο τελευταία μου έργα. Το όλο ήταν ιδέα του Φλώρου, εγώ απλώς «συνεισέφερα» τον κάμεραμαν Frido Feindt, που τον γνώριζα από προηγούμενες συνεργασίες. Ο Frido Feindt έχει μια ξεχωριστή ματιά, οι εικόνες του διηγούνται επιπρόσθετα και κάτι διαφορετικό από ό,τι φαίνεται επιφανειακά. Οι δυο τους συνέκλιναν όταν ο Frido κατάλαβε πού το πάει ο Φλώρος. Μαζί με τις δικές μου λήψεις είχαμε τελικά συνολικά 50-60 ώρες ακατέργαστο υλικό. Η ταινία, όπως τελικά μονταρίστηκε, διαρκεί τώρα 60 λεπτά. Δική μου δουλειά ήταν να συνεισφέρω το βλέμμα μου και να βρω ήδη υπάρχον υλικό κειμένου, αλληγορικής και πρακτικής φύσης, ας το πω «κειμενικά ευρήματα», που θα διαβαστούν. Οι τριήμερες πρόβες πριν από την παράσταση θα αποφασίσουν για τον τρόπο που θα αντιμετωπίσουμε τα κείμενα αυτά. Τότε θα δούμε πώς ταιριάζουν τα κείμενα των ειδήσεων στα πλάνα της ταινίας. Για την ακρίβεια τα κείμενα που θα διαβάζονται ζωντανά από την Eva Mattes και που θα αναφέρονται τελείως επίκαιρα στις τελευταίες μέρες πριν την παράσταση. Με τον τρόπο αυτό η σημασία του ελληνογερμανικού προβλήματος θα έρθει σε αντιπαράθεση με την πραγματικότητα και θα μειωθεί έτσι στο πραγματικό της μέτρο. Λόγος, εικόνα, μουσική και αυτοσχεδιασμός είναι τα συστατικά τού όλου έργου. Έτσι μεταβάλλεται από παράσταση σε παράσταση η παρουσίαση και παραμένει πάντα επίκαιρη. Αυτό που μου αρέσει ιδιαίτερα είναι το χιούμορ που διαφαίνεται.

Portrait J. Meerapfel copy
Jeanine Meerapfel, ©Malena Filmproduktion

Anthropologie in der modernen Welt

Ισχύει δηλαδή ότι το γέλιο είναι η στιγμή της γνώσης και της αυτογνωσίας;

Ακριβώς. Η πραγματικότητά μας είναι συχνά κωμική και παράλογη. Τράβηξα τέτοιες σκηνές όπου φαίνεται το χιούμορ των ανθρώπων, που δείχνουν το πώς αντιμετωπίζουν αυτές τις καταστροφές.

Μπορείς να εξηγήσεις εν συντομία τον τρόπο με τον οποίο το θεμελιώδες έργο του Λεβί-Στρως επηρέασε, ας πούμε ως υποδομή, τη δημιουργία τού όλου έργου;

Ο Φλώρος έφερε στο προσκήνιο την «Ανθρωπολογία και τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου» του Λεβί-Στρως, ένα μεταθανάτια δημοσιευμένο βιβλίο με τρεις ανέκδοτες διαλέξεις του από τη δεκαετία του ογδόντα. Ήταν πολύ εκπληκτικό το πόσο επίκαιρα το βιβλίο αυτό παίρνει θέση απέναντι στις καταστροφές στον σημερινό κόσμο. Έτσι το βιβλίο αυτό έγινε κατευθυντήρια του έργου μας, χωρίς όμως να δείχνουμε ρητά καταστροφές. Κατά μήκος της νοητής γραμμής του βιβλίου αυτού ταξινομήσαμε το υλικό μας. Τα κείμενα μάς βοηθούν να ρίξουμε μια ματιά πέρα από την επιφανειακή πραγματικότητα. Είναι μια προσφορά στους θεατές και ακροατές να συμμετάσχουν σε μια διαφορετική διάσταση της σκέψης. Ο ηχοτάπητας, ο αυτοσχεδιασμός, οι εικόνες και τα κείμενα επιτρέπουν σε κάθε έναν θεατή να βρει τη δική του ατομική ερμηνεία.

Φωτό: ©Malena Filmproduktion. Ελληνική απόδοση: Α. Τσίγκας.

 

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε