Φαρμακονήσι

Συνέντευξη με τον Ανέστη Αζά, θεατρικό σκηνοθέτη

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Το έργο «Υπόθεση Φαρμακονήσι ή Το δίκαιο του νερού» θα έχει την γερμανική του πρεμιέρα στην Μπιενάλε Θεάτρου Wiesbaden Biennale 2016 στις 1 και 2 Σεπτεμβρίου. Η Μιχαέλα Πρίντσιγκερ μίλησε για το diablog.eu με τον σκηνοθέτη Ανέστη Αζά σχετικά με τη δημιουργία του έργου αυτού, το οποίο στην παράσταση στο Βίσμπαντεν θα έχει γερμανικούς και αγγλικούς υπότιτλους.

Το θεατρικό σου «Φαρμακονήσι», το οποίο θα έχει τη γερμανική του πρεμιέρα στα πλαίσια της Μπιενάλε Θεάτρου 2016 στο Wiesbaden, είναι θέατρο-ντοκιμαντέρ. Ποιά είναι η δική σου ερμηνεία του είδους αυτού;

Για μένα το θέατρο-ντοκουμέντο ή ντοκιμαντέρ είναι πρώτ’ απ’ όλα ένας τρόπος συγγραφής έργων, με βάση την έρευνα γύρω από ένα θέμα που με ενδιαφέρει. Από το 2011 και έπειτα ασχολούμαι με το είδος αυτό και σε μεγάλο βαθμό αυτή η ενασχόληση έχει να κάνει με την κατάσταση στην Ελλάδα, την εντεινόμενη οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση και τις διάφορες αφηγήσεις της, και διαφορετικούς τρόπους απόδοσης / δραματουργικής απόδοσης της πραγματικότητας που προέκυψε μέσα από αυτήν την κρίση, σαν αναζήτηση δηλαδή μιας «γλώσσας» ή ενός «τρόπου» για να αποτυπώσουμε σκηνικά αυτό που μας συμβαίνει. Έχει σίγουρα να κάνει με την θλιβερή παρακμή των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα και την παραγωγή θορύβου από τη μεριά τους, και την προσπάθεια να αρθρώσει κανείς μία αφήγηση διαφορετική απέναντι στην κυρίαρχη mainstream αφήγηση.

Πώς ήρθε και κάνετε την υπόθεση «Φαρμακονήσι» θέμα θεατρικού έργου;

Ήθελα εδώ και καιρό να ασχοληθώ με το σύγχρονο προσφυγικό ζήτημα από την προοπτική της Ελλάδας, και είχαμε συμφωνήσει να επιχειρήσουμε ένα τέτοιο έργο με το Γιώργο Λούκο (τον τότε διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών) για το καλοκαίρι του 2015. Συγκεκριμένα η ιδέα για το Φαρμακονήσι προέκυψε μέσα από ένα άρθρο από τις εφημερίδες. Διάβασα στις αρχές Φεβρουαρίου του 2015 σε μια εφημερίδα, ότι ένα ελληνικό δικαστήριο καταδίκασε σε 145 χρόνια φυλακή έναν Σύριο πρόσφυγα ηλικίας 21 ετών, ως μοναδικό υπεύθυνο του ναυαγίου στο Φαρμακονήσι. Ήταν το πρώτο ναυάγιο με πρόσφυγες που είχε απασχολήσει την ελληνική κοινή γνώμη και κατά κάποιον τρόπο έχει μείνει στη συλλογική μας συνείδηση ως η «μικρή Λαμπεντούσα» της Ελλάδας. Αυτή η είδηση με σόκαρε, με ταρακούνησε, αναρωτήθηκα πώς είναι δυνατόν για μια τόσο σύνθετη και δύσκολη υπόθεση να καταδικάζεται ένα παιδάκι και μάλιστα με τόσο βαριά ποινή; Ποιά είναι η λογική πίσω από αυτήν την ποινή; Αποφάσισα να κάνω έρευνα γύρω από το θέμα πρώτ΄ απ’ όλα για να καταλάβω εγώ ο ίδιος τι ακριβώς συμβαίνει.

Το θεατρικό αυτό είδος λειτουργεί με επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιούς. Στο «Φαρμακονήσι» συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, ένας πολεμικός φωτογράφος και ο πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων. Είναι οι εμφανίσεις αυτές σχετικά αυθόρμητες ή έχουν προηγηθεί ακριβείς πρόβες;

Έγιναν πρόβες, αλλά η ακρίβεια των κειμένων δεν είναι δεσμευτική. Συντονιζόμαστε πάνω στο θέμα, στις ερωτήσεις που έχουν προκύψει και στο περιεχόμενο των απαντήσεων των ειδικών. Αλλά οι ειδικοί έχουν το ελεύθερο να εκφραστούν και να μιλήσουν όπως το επιθυμούν. Ωστόσο, κάποια στιγμή, μετά από ορισμένες παραστάσεις, το κείμενο σταθεροποιείται, γίνεται όλο και πιο ακριβές.

Στο έργο περιγράφετε τη συνάντησή σας με υπεύθυνους του Λιμενικού Σώματος, την έρευνά σας, τις επισκέψεις στη φυλακή του «διακινητή λαθρομεταναστών» που καταδικάστηκε σε 145 χρόνια φυλακή. Αυτό σημαίνει ότι το έργο διαμορφώνεται κατά τη διάρκεια της έρευνας. Πώς θα περιέγραφες τη συλλογική σας εργασία πάνω σε ένα τέτοιο έργο;

Πολλά τηλεφωνήματα, πολλές συνεντεύξεις, μεταγραφή των συνεντεύξεων, μοντάζ κειμένων, e-mail προς μάρτυρες και κρατικούς υπαλλήλους, πολλές μετακινήσεις σε τόπους συνεντεύξεων, πολλοί καφέδες, πολλά τσιγάρα, πολλές ώρες συζήτησης και σύσκεψης για τη σκηνική μεταφορά και σχετικά λίγες πρόβες (που έπρεπε να είναι πολύ αποδοτικές), γιατί η ενέργεια σε μια τέτοια διαδικασία βγαίνει μέσα από την ανάπτυξη του κειμένου. Το τελικό κείμενο στήνεται συνήθως μόλις δύο ή τρεις ημέρες πριν από την πρεμιέρα.

Έγινες πρόσφατα, μαζί με τον Πρόδρομο Τσινικόρη, καλλιτεχνικός υπεύθυνος της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου Αθηνών. Ποιά είναι τα επόμενα σχέδιά σας, ποιές οι προτεραιότητές σας;

Μας ενδιαφέρει να δώσουμε βήμα σε νέους θεατρικούς δημιουργούς από την Ελλάδα και να συνεισφέρουμε όσο μπορούμε ώστε να βγούνε νέοι έλληνες καλλιτέχνες στο εξωτερικό. Ειδικά το βάρος πέφτει στους νέους σκηνοθέτες και συγγραφείς, καθώς θεωρούμε ότι αυτό είναι το μεγάλο έλλειμμα παραδοσιακά στο ελληνικό θέατρο. Δηλαδή έχουμε πολύ καλούς ηθοποιούς, όχι όμως και σκηνοθέτες. Αυτό έχει να κάνει με τη συνολικότερη δομή του θεάτρου και της θεατρικής παιδείας στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα μας ενδιαφέρει ένα θέατρο ζωντανό, που θα συμμετέχει στο συνολικότερο debate γύρω από τα πολιτικά ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία μας. Το φετινό μας πρόγραμμα θα περιλαμβάνει πρωτοεμφανιζόμενες στο εθνικό θέατρο ομάδες πλάι σε πιο δοκιμασμένους σκηνοθέτες και συγγραφείς της νεότερης γενιάς, ένα φεστιβάλ νέων δημιουργών αλλά και μετακλήσεις από το εξωτερικό. Καινούριο δικό μας έργο θα παρουσιάσουμε κατά πάσα πιθανότητα το καλοκαίρι του 2017.

Συνέντευξη: Μιχαέλα Πρίντσιγκερ και Ανέστης Αζάς. Φωτό: Θωμάς Δασκαλάκης, Αλίκη Ευαγγελίνου, Karol Jarek.

Το θεατρικό έργο

Ο Ανέστης Αζάς, που είναι σήμερα ένας από τους σημαντικότερους νέους σκηνοθέτες της Ελλάδας, έφερε στη σκήνή μια πράξη απελπισίας. Με αμείλικτη ειλικρίνεια και ριζικά προσωπικά.
Αθήνα, Ιούλιος 2015. Μια ομάδα νέων στις πρόβες θεατρικού έργου σχετικά με την υπόθεση «Φαρμακονήσι». Ένας νεαρός Σύριος πρόσφυγας καταδικάστηκε σε 145 χρόνια φυλάκισης ως υπεύθυνος για τον θάνατο έντεκα ατόμων το 2014 σε ναυάγιο προσφυγικού πλοιαρίου. Το δυστύχημα ανάγεται ωστόσο μάλλον στις ενέργειες των Ελλήνων συνοριακών φυλάκων. Οι ηθοποιοί αναπαριστούν τη δίκη, ακούν τι έχουν να πουν μάρτυρες και επιζώντες, ενώ και η δική τους η ζωή στη σημερινή Ελλάδα διαγράφεται σχεδόν ανέλπιδη. Κλειστές τράπεζες, σαθρό κράτος, διαφθορά και 50.000 πρόσφυγες κάθε μήνα. Δίνουν μια σκληρή μάχη για δικαιοσύνη, παρόλο που ούτε για βενζίνη δεν βρίσκονται χρήματα.
Το «Φαρμακονήσι» αποτελεί μαρτυρία της ελπίδας της ελληνικής νέας γενιάς, η οποία αμύνεται για να προστατέψει το μέλλον της και εγκαθίσταται δυναμικά στο θέατρο που το θεωρεί χώρο πολιτικής ελευθερίας.

Περισσότερες πληροφορίες: www.staatstheater-wiesbaden.de und www.wiesbaden-biennale.eu.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε