Primavera in Salonico

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Τουρνέ της Σαβίνας Γιαννάτου τον Απρίλιο: συναυλίες στο Bielefeld (22/4), Βερολίνο (23/4) και στη Βιέννη (25/4). Η ερμηνεύτρια μιλά στο diablog.eu για τη μεγάλη της επιτυχία, την παρουσίαση των σεφαραδίτικων τραγουδιών από τη Θεσσαλονίκη, και τη συνεργασία της με τον Γερμανό τζαζίστα Günter Baby Sommer.

Το άλμπουμ «Spring in Salonica – Sephardic Folk Songs» της Σαβίνας Γιαννάτου με τους «Primavera en Salonico» (κυκλοφορεί από την εταιρεία Lyra) έκανε γνωστά τα ισπανόφωνα τραγούδια και τις μελωδίες τους από τη Θεσσαλονίκη όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παγκόσμια. Οι Σεφαρδίτες ή Σεφαραδίτες ήταν εκδιωγμένοι Εβραίοι της Ισπανίας που μιλούσαν την ισπανοεβραϊκή γλώσσα, γνωστή ως Λαντίνο. Από το 1995 η Σαβίνα Γιαννάτου και οι «Primavera en Salonico» ηχογράφησαν άλλα έξι CD. Τα τελευταία τέσσερα άλμπουμ έχουν κυκλοφορήσει στην ανεξάρτητη γερμανική δισκογραφική εταιρεία EMC Records. Τα σεφαρδίτικα τραγούδια αποτελούν αναπόσπαστο και ανελλιπές κομμάτι των συναυλιών της Σαβίνας Γιαννάτου.

Η συνεργασία σας με τους «Primavera en Salonico» ήταν πάντα πολύ πετυχημένη και τα σεφαραδίτικα τραγούδια αγκαλιάστηκαν από το κοινό. Η Θεσσαλονίκη είχε μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έντονο εβραϊκό χαρακτήρα. Αυτή η πολιτιστική κληρονομιά αφανίστηκε σχεδόν τελείως κατά τη γερμανική κατοχή. Πώς έγινε και ασχοληθήκατε με αυτό το θέμα;

Τελείως τυχαία. Μου το ζήτησε καθαρά επαγγελματικά η εταιρεία που θα έβγαζε τον δίσκο. Τα είχαν όλα έτοιμα, είχαν τη μελέτη, ο Κώστας Βόμβολος, με τον οποίο συνεργαζόμαστε μέχρι και σήμερα, είχε κάνει την ενορχήστρωση, είχε βρει τους μουσικούς, αλλά δεν είχαν τραγουδίστρια. Ήμουν πάρα πολύ τυχερή που μου έγινε αυτή η πρόταση. Ήξερα ήδη κάποια τραγούδια και μάλιστα ζήτησα να τα συμπεριλάβουμε στον δίσκο, επειδή μ’ άρεσαν πάρα πολύ. Οπότε κάναμε έναν συμβιβασμό, να βάλω και αυτά που άρεσαν σ’ εμένα και αυτά που εξέφραζαν πιο πολύ την πόλη, αλλά που μουσικά για μένα ήταν πιο ξένα. Ήταν περισσότερο κομμάτια της Ανατολής, ενώ τα άλλα είχαν την ιστορία τους από την Ισπανία, οπότε ο δίσκος έχει και τα δύο στοιχεία –και το χάρηκα πάρα πολύ.

Oύτε η εταιρεία ούτε κι εγώ ήμασταν βέβαιοι για το ποιος θα μπορούσε να ενδιαφερθεί να αγοράσει αυτά τα τραγούδια, μιας και είναι σε ξένη γλώσσα, τελικά αγαπήθηκαν από τον κόσμο. Κανείς μας δεν κατάλαβε πώς έγινε αυτό ξαφνικά –κατά τη γνώμη μου, έχει να κάνει μόνο με τη μουσική. Ήταν και μια περίοδος όπου η Ελλάδα ήταν πιο ανοιχτή από ποτέ στο θέμα των γλωσσών των γειτόνων, μια περίοδος όπου, νομίζω, είχαν ανοίξει τα μουσικά όρια.

Εδώ και μερικά χρόνια συνεργαζόσαστε με την ECM που έχει έδρα στο Μόναχο. Ήταν ένα πολύ μεγάλο βήμα έξω από την καθαρά ελληνική μουσική αγορά και συγχρόνως παρατηρώ μια όλο και πιο έντονη σχέση με την τζαζ και τη free jazz, τη μεσογειακή ανατολίτικη παράδοση και τους ρυθμούς στα τραγούδια σας. Γιατί ταιριάζουν τόσο καλά η τζαζ με τις τοπικές μουσικές παραδόσεις;

Δεν το λέει όλος ο κόσμος αυτό που λέτε εσείς. Σε άλλους δεν αρέσει καθόλου αυτή η σύνδεση. Μου αρέσει η free jazz πάρα πολύ, οπότε είναι κάτι που το ζήτησα απ’ τα παιδιά. Και επειδή κάποιοι, έτσι κι αλλιώς, παίζουν free jazz, π.χ. ο Βόμβολος, ο Σιγανίδης και ο Λαμπράκης, παντρέψαμε πολύ καλά νομίζω τον ανατολίτικο –κάποιοι είναι πολύ καλοί στα ταξίμια– με τον παραδοσιακό αυτοσχεδιασμό και τον ελεύθερο, όπου κάποιοι άλλοι μουσικοί είναι πάρα πολύ καλοί. Καταφέραμε να ενώσουμε, νομίζω, τις δύο μουσικές παραδόσεις, αν και ακολουθούνται κάποιοι «κανόνες» για να μην προδίδεται το ένα είδος σε βάρος του άλλου.

Κάνατε και ένα πάρα πολύ ωραίο πρότζεκτ, το «Songs for Kommeno». Είναι κι αυτό μια ενασχόληση με το ελληνογερμανικό παρελθόν σε ένα καλλιτεχνικό επίπεδο. Πρόκειται για ένα έγκλημα της Βέρμαχτ στον άμαχο πληθυσμό κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου  που ενέπνευσε τον Günter Baby Sommer να δημιουργήσει αυτόν τον κύκλο τραγουδιών. Πώς προέκυψε η συνεργασία σε αυτό το πρότζεκτ; Πιστεύετε ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το παρελθόν με καλλιτεχνικό τρόπο; 

Ο Günter Baby Sommer, ένας πολύ γνωστός Γερμανός τζαζίστας, είχε επισκεφτεί το Κομμένο. Όταν συναντηθήκαμε σε κάποιο φεστιβάλ μου είπε με έντονη απορία: «Πήγα εκεί και οι γριές δεν μου μιλούσαν», σαν ν᾽ άκουγε πρώτη φορά στη ζωή του για τα εγκλήματα της Βέρμαχτ στα ελληνικά χωριά.

Για εμάς είναι τόσο δεδομένο ότι οι Γερμανοί κατέστρεψαν, ισοπέδωσαν κυριολεκτικά, τόσα χωριά. Αλλά προφανώς όταν πήγε εκεί το πήρε πολύ προσωπικά. Εν πάση περιπτώσει, εμείς, απ’ τη μεριά των Ελλήνων μουσικών, θέλαμε το θέμα να είναι πιο γενικό, ενώ εκείνος επέμενε να είναι συνδεδεμένο με το Κομμένο. Χρησιμοποιήθηκαν κάποιες παραδοσιακές μελωδίες, οι οποίες μοιάζουν με εκείνες της περιοχής. Το κεντρικό κομμάτι του δίσκου είναι το μοιρολόι μιας ντόπιας –λέει αυτό που έζησε τότε σαν μικρό κορίτσι– και αυτά είναι και τα μόνα λόγια που ακούγονται στον δίσκο. Η αλήθεια είναι ότι ένα τέτοιο πρότζεκτ δεν θα το είχα σκεφτεί εγώ, ίσως επειδή είμαι Ελληνίδα.

 

Tres Hermenicas/Τρεις αδελφούλες ήταν

Τρεις αδελφούλες ήταν –
Τριαντάφυλλα άσπρα και κλωνιά ανθισμένα–
Τρεις αδελφούλες ήταν,
Τρεις αδελφούλες είναι.

Οι δυο καλοπαντρεύτηκαν,
Δρόμο κακό πήρε η μικρή.

Κι ο κύρης της όλο ντροπή
Την έστειλε στη Ρόδο.

Και μες στου δρόμου τα μισά
Της χτίζει κάστρο μέγα.

Τα παραθύρια του αψηλά,
Άντρας να μην ανέβει.
Άντρας όμως σαν το ‘μαθε,
Στη θάλασσα πάει πέφτει.

Για περισσότερες πληροφορίες σας παραπέμπουμε τον τόμο: Sephardisches Liederbuch. 51 Judenspanische Lieder. Gesammelt und herausgegeben von Aron Saltiel. Mit Transkriptionen und einer Einführung von Joshua Horowitz. (Σεφαραδίτικη συλλογή τραγουδιών. 51 ισπανοεβραϊκά τραγούδια. Συλλογή και έκδοση: Αρόν Σαλτιέλ. Με μεταγραφές και εισαγωγή του Γεσούα Χόροβιτς.) F. Peters, Φρανκφούρτη / Μάιν, Λειψία, Λονδίνο, Νέα Υόρκη 2001.

Η «Σεφαραδίτικη συλλογή τραγουδιών» προσφέρει με μουσικές μεταγραφές, τριγλωσσικούς στίχους (σεφαραδίτικα-αγγλικά-γερμανικά) και ερμηνείες στους ενδιαφερόμενους τραγουδιστές και εθνομουσικολόγους ένα αντιπροσωπευτικό ρεπερτόριο μελωδιών της σαφαραδιτικής μουσικής παράδοσης από την επικράτεια της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Συνέντευξη: Michaela Prinzinger/Σαβίνα Γιαννάτου. Μεταγραφή: Μαριάννα Τσάτσου. Επιμέλεια: Α. Τσίγκας. Φωτό: Johanna Diehl.

Η ιστοσελίδα της Σαβίνα Γιαννάτου: http://www.savinayannatou.com/gr/index.php. Περισσότερα στο diablog.eu για τον Günter Baby Sommer: https://diablog.eu/el/portreto/songs-for-kommeno-interview-guenter-baby-sommer/.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)