Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)
21-24 Ιανουαρίου 2016: Hellas Filmbox Berlin, ένα ολοκαίνουριο φεστιβάλ ελληνικού κινηματογράφου στο Βερολίνο. Τέσσερις μέρες με 71 ταινίες και 10 παράλληλες εκδηλώσεις. Η Μαρία Μπραντ μίλησε για το diablog.eu με τον διευθυντή του φεστιβάλ, Αστέρη Κούτουλα.
Ποιοί πιστεύετε ότι είναι οι κύριοι παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας για τη δημιουργία ενός φεστιβάλ κινηματογράφου με κύριο στόχο τη δημόσια προβολή ταινιών;
Υπάρχουν καταπληκτικά φεστιβάλ που έχουν τη δυνατότητα να επικεντρωθούν αποκλειστικά στην καλλιτεχνική (ή πρωτοποριακή) πτυχή. Άλλα φεστιβάλ θέλουν να προσελκύσουν περισσότερο ένα ευρύ κοινό, πράγμα που κατορθώνεται κυρίως με την επιλογή μιας συγκεκριμένης θεματολογίας. Από εκεί και πέρα υπάρχουν και τα μεγάλα φεστιβάλ που έχουν τη δυνατότητα να συνδυάσουν και τα δύο. Ένα φεστιβάλ κοινού αποβλέπει πάντα στην προσέλκυση μιας «ομάδας στόχου» καθώς και στο «μάρκετινγκ». Και προ πάντων να δημιουργήσει ένα «σημείο συνάντησης» για τις ταινίες και το κοινό. Αυτό πρέπει να το έχει πάντα υπόψη του ένας δημιουργός φεστιβάλ και να αναπτύξει μια στρατηγική που να αντικατοπτρίζει το κόνσεπτ αυτό. Γι αυτό πρέπει να εστιάσει τη προσοχή του περισσότερο στην πολιτιστική-πολιτική πλευρά του φεστιβάλ, παρά στη καλλιτεχνική. Εδώ στην ουσία πρόκειται για μια προσαρμογή της ταυτότητας του φεστιβάλ στην επικαιρότητα ή ακόμη και στον τρόπο που συνηθίζονται να διεξάγονται τα λεγόμενα events (ό,τι και αν σημαίνει αυτό).
Σημαντικό είναι να καταλάβουμε το τι σημαίνει αυτό για μας: σε μία πόλη σαν το Βερολίνο (και αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για άλλες μεγαλουπόλεις) υπάρχουν εκατοντάδες φεστιβάλ. Και πρέπει να αναρωτηθούμε άμεσα: ποιός είναι ο λόγος να υπάρξει ένα επιπλέον φεστιβάλ; Ποιά βήματα πρέπει να γίνουν για να ανταποκριθούν τα ΜΜΕ και το κοινό σ’ αυτό το νέο, το δικό μας φεστιβάλ; Για να μπορούν να παρθούν οι απαραίτητες αποφάσεις και να αναπτυχθεί μια σωστή δομή από την αρχή, παίζουν σημαντικό ρόλο οι συνομιλίες που έχουν προηγηθεί με τους αντιπροσώπους του τύπου, τους υπεύθυνους πολιτικούς πολιτισμού και τους ενδεχόμενους χορηγούς. Μόνο έτσι μπορούμε να εξασφαλίσουμε έστω και κάποιες πιθανότητες «δημοσιότητας» και βιωσιμότητας.
Τέλος, θα πρέπει να υπάρξει μια ομάδα με αρκετή τρέλα για να αφιερώσει άφθονο χρόνο και ενέργεια σε αυτό το πρότζεκτ – και όλα αυτά αφιλοκερδώς. Αυτό προϋποθέτει την απόλυτη αφοσίωση των δημιουργών στο πρότζεκτ και την εσωτερική ανάγκη υλοποίησης πάση θυσία. Μέσω αυτής της ενέργειας και της επιμονής –καθώς και του απαραίτητου επαγγελματισμού–δημιουργείται μια «αύρα» και ένα «μήνυμα» γύρω από το πρότζεκτ και κατά συνέπεια και μια μεταδοτικότητα, απαραίτητα στοιχεία για να ενδιαφερθούν και να προσελκυστούν δημιουργοί ταινιών, δημοσιογράφοι και, τέλος, ένα ολόκληρο κοινό.
Κατά πόσο πιστεύετε ότι θα μπορέσει ένα φεστιβάλ σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου να αλλάξει τον τρόπο σκέψης της γερμανικής κοινωνίας και να γίνει αιτία για τη διαμόρφωση μίας διαφορετικής αντίληψης γύρω από τα στερεότυπα του «τεμπέλη και διεφθαρμένου» Έλληνα, όπως έχει χαρακτηριστεί επανειλημμένως από τον γερμανικό τύπο;
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε ταινίες, καθώς μία ταινία «καταναλώνεται» πιο εύκολα από ένα βιβλίο, ένα ποίημα, τις εικαστικές τέχνες, το θέατρο ή κάποιο είδος σύνθετης μουσικής. Να φανταστείτε ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουν μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο να έρθουν χιλιάδες άνθρωποι σε άμεση επαφή με την ελληνική (κινηματογραφική) πραγματικότητα (και άλλοι δεκάδες χιλιάδες μέσω των ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης). Ανεξάρτητα από το εάν αυτή προβληθεί μέσω κωμωδίας, ντοκιμαντέρ, αστυνομικής ταινίας, θρίλερ ή ταινίας μικρού μήκους, αυτή η κινηματογραφική πραγματικότητα αποτελεί χαρακτηριστικό της ελληνικής νοοτροπίας, του τρόπου ζωής, καθώς και της καθημερινότητας – έστω και αν αυτή απεικονίζονται με το σχήμα της υπερβολής. Όλα αυτά έχουν όντως σχέση με την Ελλάδα και «τους Έλληνες» και σε καμία περίπτωση δεν σχετίζονται με το καθημερινό τύπο της Γερμανίας.
Αναφέρεστε στις ανθελληνικές καμπάνιες του γερμανικού τύπου;
Εδώ και πέντε χρόνια τα ΜΜΕ προβάλλουν μια πολύ συγκεκριμένη εικόνα της Ελλάδας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα μέσα μοιάζουν με φακό φωτογραφικής μηχανής, που προβάλλει μόνο ένα μέρος της συνολικής εικόνας. Έχουμε μείνει στα αρνητικά στοιχεία και έχουμε κολλήσει εκεί. Το HELLAS FILMBOX BERLIN διευρύνει και διαμορφώνει το πλαίσιο και την εικόνα της πραγματικότητας. Η εφημερίδα „Bild“, για παράδειγμα, λέει: «Διαμόρφωσε την άποψή σου» (Bild dir deine Meinung). Είναι ενδιαφέρον το σλόγκαν, διότι πραγματικά μιλάμε για διαμόρφωση άποψης: Τι συνειρμό κάνουμε μέσα μας; Τι περνάει από το μυαλό μας, όταν σκεφτόμαστε την Ελλάδα; Η εικόνα που έχουμε για ένα θέμα δημιουργείται, αποτελεί δηλαδή, μια ζωντανή διαδικασία. Βλέποντας τα γερμανικά ΜΜΕ να προβάλλουν μόνο τη μία όψη του νομίσματος, το HELLAS FILMBOX BERLIN οφείλει να αποδώσει την άλλη. Αυτή η «διαφορετική Ελλάδα» αποτελεί και το κίνητρο της ομάδας να αναδείξει και τις άλλες εικόνες που συνθέτουν αυτή τη χώρα. Αυτό ακριβώς δίνει τόσο μεγάλη χαρά στην ομάδα: αυτός ο πλούτος εικόνων – σε αντίθεση με τα επιλεκτικά δείγματα που χρησιμοποιεί ο γερμανικός τύπος.
Μπορεί να χρηματοδοτηθεί ένα τέτοιο πρότζεκτ από δημόσιους πόρους;
Δεδομένου ότι το πρότζεκτ αποτελεί σημαντικό μέρος της επικαιρότητας, εκφράζει το πνεύμα της εποχής και διοργανώνεται από τους κατάλληλους ανθρώπους, θα μπορέσει αργά ή γρήγορα να εξασφαλίσει μια οικονομική σταθερότητα μέσω της δημόσιας ή ιδιωτικής χρηματοδότησης, καθώς και μέσω της πώλησης εισιτηρίων ή της αυτοεκμετάλλευσης.
Eίναι αξιοσημείωτο ότι με αυτό το πρότζεκτ κινούμαστε σε ένα αρκετά καλλιτεχνικό και ταυτόχρονα αισθητά ακτιβιστικό πλαίσιο, πράγμα το οποίο καθιστά αρκετά δύσκολη τη βιωσιμότητα του HELLAS FILMBOX BERLIN. Δεν διαθέτουμε χρήματα, ούτε εκπέμπουμε τη γοητεία μιας καθιερωμένης κινηματογραφικής εκδήλωσης. Το HELLAS FILMBOX BERLIN στην ουσία δεν αποτελεί εκδήλωση με «κόκκινο», αλλά «μαύρο χαλί».
Ποιά προσόντα πρέπει να έχει ένας «συντονιστής πολιτιστικών δρώμενων» που θέλει να στήσει ένα τέτοιο πρότζεκτ;
Ο καθένας μπορεί να δημιουργήσει ένα φεστιβάλ κινηματογράφου. Ή ίσως οι λιγότεροι από μας τελικά… όπως το πάρει κανείς. Είναι απλό: Χρειάζεσαι «απλώς» κάποια χρήματα, διαλέγεις τη θεματολογία σου κι ένα μότο, λες σε μερικούς ανθρώπους να σου στείλουν τις ταινίες τους, τις βλέπεις, διαλέγεις μερικές απ’ αυτές, νοικιάζεις για ένα Σαββατοκύριακο μια αίθουσα κινηματογράφου, στέλνεις ένα δελτίο τύπου και περιμένεις να δεις τι θα γίνει. Υπερβάλλω τώρα λίγο, αλλά στην ουσία έτσι «στήνονται» τα περισσότερα φεστιβάλ. Δεν το λέω επικριτικά αυτό, απλά θέλω να πω ότι κάθε χόμπι πηγάζει από κάποιο πάθος και η όλη δυσκολία βρίσκεται στο να γίνει η απλή ιδέα πράξη. Και για να πραγματοποιηθεί ένα τέτοιο φεστιβάλ χρειάζεται πολλή δουλειά και ενέργεια. Σε κάθε περίπτωση πάντως, τρέφω μεγάλο σεβασμό για το στήσιμο αυτό.
Πέρα από τα πρότζεκτ, που πηγάζουν περισσότερο από το προσωπικό ενδιαφέρον των συντελεστών, υπάρχουν τα μεγάλα, εμπορικά φεστιβάλ, που αποτελούν στην ουσία διαφημιστικό μέσο της (κυρίως αμερικανικής) βιομηχανίας του κινηματογράφου: το Sundance, η Μπερλινάλε, τα φεστιβάλ των Καννών, της Βενετίας κοκ. Εκεί μιλάμε πλέον για προϋπολογισμό εκατομμυρίων, για συμμετοχή μεγάλων ονομάτων και άφθονο γκλάμουρ. Εκτός από τα δύο εκ διαμέτρου αντίθετα παραδείγματα υπάρχουν και πολλά άλλα είδη φεστιβάλ που κινούνται κάπου στη μέση…
Θεωρώ ότι η πιο σημαντική δουλειά ενός «συντονιστή πολιτιστικών δρώμενων» είναι κατ’ αρχάς να δώσει ζωή, ψυχή και ρυθμό στο πρότζεκτ του. Πρέπει να υπάρχει ένα ουσιώδες μήνυμα και όχι γενικολογίες, και πρέπει να μπορείς να «πουλήσεις» το μήνυμα αυτό. Κατά δεύτερον, ο συντονιστής πολιτιστικών δρώμενων θα πρέπει να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική σε οικονομικό και διοργανωτικό επίπεδο και κατά τρίτον πρέπει να οργανώσει μια εξαιρετική ομάδα. Τέλος, πρέπει να έχει την «τύχη» με το μέρος του, πράγμα που έως κάποιο σημείο μπορεί να επιτευχθεί με σκληρή δουλειά.
Τι είναι αυτό το κατιτίς που ξεχωρίζει το HELLAS FILMBOX BERLIN από τα άλλα φεστιβάλ; Και κλείνοντας, ποιές είναι, κατά τη γνώμη σας, οι προϋποθέσεις για ένα διαφορετικό φεστιβάλ;
Η ιδέα δεν ξεκίνησε με τη σκέψη να στήσουμε ένα φεστιβάλ με καλλιτεχνικό ή εμπορικό χαρακτήρα, αλλά δημιουργήθηκε μέσα από την ανάγκη μας να αντιδράσουμε σε μια πολύ προβληματική κατάσταση που επικρατούσε στη (γερμανική) κοινωνία, δηλαδή στο να αντιδράσουμε στον φανατισμό και στον στιγματισμό ενός ολόκληρου λαού.
Υπήρχαν δηλαδή λόγοι ακτιβιστικού χαρακτήρα: Η Ελλάδα και οι άνθρωποί της προβλήθηκαν με τον αρνητικότερο δυνατό τρόπο μέχρι στιγμής. Όλο αυτό δεν έχει πια να κάνει με διάλογο και ανταλλαγή απόψεων. Αυτά, όμως, είναι ακριβώς αυτά που έχουν σημασία στον τομέα της τέχνης.
Τη στιγμή που όλοι στην ουσία γύρισαν τη πλάτη τους, η πρόθεση των δημιουργών του φεστιβάλ ήταν άλλη: να προτρέψουν τον κόσμο να ανοίξει τα μάτια και να αναδείξει σημεία που είχαν υποτιμηθεί τελείως. Επικρατούσε μια ιδανική κατάσταση επί της ουσίας, διότι είχε δημιουργηθεί ένα ταμπού. Οι νέοι άνθρωποι είναι ήδη συνηθισμένοι στο να προβάλλεται και να συζητιέται ένα τέτοιο θέμα στα ΜΜΕ. Πρέπει να υπάρξει έντονη συζήτηση ακριβώς για τα θέματα για τα οποία δεν θέλει να μιλήσει κανείς. Και η δημιουργικότητα που υπάρχει στην καθημερινότητα των ανθρώπων στην Ελλάδα είναι ένα από αυτά τα θέματα.
Εδώ στη Γερμανία έχει συμβεί κάτι πολύ περίεργο με την Ελλάδα: έχει μετατραπεί ξαφνικά σε μια σχεδόν ανύπαρκτη και άγνωστη χώρα, μια πολιτιστικά νεκρή ζώνη, που θυμίζει τοπίο μετά από ηφαιστειακή έκρηξη που έχει καλυφθεί εξ ολοκλήρου από ένα παχύ στρώμα στάχτης. Και τώρα λοιπόν ξεκινάει μια εξερευνητική ομάδα να ξεθάψει ό,τι έχει μείνει από κάτω. Σκεφτείτε το, είναι σαν να ανακαλύπτονται εκ νέου οι τοιχογραφίες της Πομπηίας. Και όχι μόνο αυτό. Φαίνεται ότι κάτι γίνεται σ’ αυτόν τον τόπο. Η στάχτη είναι γόνιμη. Μερικά σημεία έχουν εξαφανιστεί εξ ολοκλήρου, όπως εξάλλου και στη Σαντορίνη, η οποία παραδόξως σου δίνει την αίσθηση της μυθικής Ατλαντίδας, ενός χαμένου τόπου πανανθρώπινης νοσταλγίας. Και είναι ενδιαφέρον, διότι μπορείς να ξαναχτίσεις αυτούς τους τόπους νοσταλγίας με τη δύναμη της φαντασίας σου.
Hellas Filmbox Berlin
21/1-24/1/2016, κινηματογράφος Babylon
71 ταινίες
10 παράλληλες εκδηλώσεις
Ιστοσελίδα: www.hellasfilmbox.de
Facebook: www.facebook.com/hellasfilmbox
Twitter: @HellasFilmbox
Μετάφραση: Μαρία Μπραντ/Ελευθερία Θεολόγου.
Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)