Ο μαύρος χρυσός της Κύπρου και της Κρήτης

Μια συμβολή για τη χαρουπιά από την E. Katja Jaeckel

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Όταν βρίσκομαι ως ξεναγός στην Κύπρο σηκώνομαι συνήθως νωρίτερα από ό, τι συνηθίζω στην Ελλάδα. Ενώ στην Ελλάδα ανήκω μάλλον στην ομάδα των απαρνητών του πρωινού που για το ξεκίνημα της ημέρας τούς αρκεί ένα καλοψημένο καφεδάκι, αφήνω στην Κύπρο να παρασυρθώ νωρίς το πρωί από τη πλούσια προσφορά του ξενοδοχειακού μπουφέ, μια κληρονομιά της βρετανικής αποικιοκρατίας. Κουάκερ και… κρέπες με χαρουπόμελο βρίσκονται ψηλά στη λίστα των αγαπημένων μου πρωινών. Το σιρόπι αυτό θυμίζει λίγο μελάσα, είναι κι αυτό μαύρο γυαλιστερό, αλλά πιο λεπτόρρευστο.

Faksimile aus Lexikon, Stichwort Johannisbrot

Η αειθαλής χαρουπιά (στα γερμανικά Johannisbrotbaum ή Karobenbaum, στα αυστριακά Bockshörndlbaum) απαντάται παντού στο νησί της Αφροδίτης. Είναι αραβικής προέλευσης, εξαπλώθηκε ωστόσο θριαμβευτικά σε όλη την περιοχή της Μεσογείου και μεταφέρθηκε από μετανάστες και αποίκους σε Αμερική και Αυστραλία. Ως βιβλικό φυτό αντιμετωπίζεται με τον πρέποντα σεβασμό: στον Ιωάννη τον Βαπτιστή, τον ονοματοδότη της γερμανικής ονομασίας της χαρουπιάς Johannisbrotbaum, άρεσε πολύ η γεύση των φρούτων της. Στη σκιά μιας χαρουπιάς τάφηκε ο Κύπριος συνοδός τού Αποστόλου Παύλου, ο Άγιος Βαρνάβας. Ο τάφος του στη Σαλαμίνα εξακολουθεί να περιβάλλεται από χαρουπιές και ήταν καθοριστικός για την ανεξαρτησία –την αυτοκεφαλία- της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου.

Abbildung Johannisbrotmehl

Χαρακτηριστικό για αυτό το σκιερό δέντρο είναι οι μεγάλοι, σχεδόν σε μορφή φασολιού και αρχικά πράσινοι λοβοί, που μέσα σε έναν περίπου χρόνο μετατρέπονται σε ώριμα, καφέ σκούρα και δερματώδη ψυχανθή. Ένα και μόνο δέντρο αποδίδει κατά μέσο όρο απίστευτα 75 κιλά καρπό. Τρώγονται ωμά και ήταν η «μπάρα σοκολάτας» των Κρητικών κατά τη διάρκεια της κατοχής από τη γερμανική Βέρμαχτ. Ως ενδιάμεσο φαγητό χαρίζουν ενέργεια στον κουρασμένο περιηγητή. Πολύ πριν την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών οι Κύπριοι εξήγαγαν χαρούπια, που ήταν περιζήτητα στην Ευρώπη ως γλυκαντική ουσία. Κρίμα που σήμερα χρησιμοποιούνται παγκοσμίως σχεδόν αποκλειστικά για την παραγωγή τροφής μικρών ζώων. Πράγματι και το κουνέλι μας στην Αθήνα τα ροκανίζει με απόλαυση. Παραμένουν οι καρποί για πολύ στο δέντρο, έρχονται οι μυοκάστορες που φαίνεται να είναι πραγματικοί καλοφαγάδες.

Flasche mit Johannisbrotbaumsirup

Όταν ψήνω μάφινς, κέικ ή μπισκότα προσθέτω στη ζύμη μερικές κουταλιές χαρουπάλευρο, γιατί εκτιμώ το αρωματικό, καραμελένιο άρωμά του. Αναμειγνύοντάς το με γάλα, είναι μια πιο υγιεινή εναλλακτική λύση για ροφήματα κακάο.

Στο εσωτερικό του καρπού βρίσκονται μικροί, στρογγυλοί και σκληροί σπόροι με μέσο βάρος γύρω στα 0,2 γραμμάρια. Από την αρχαιότητα χρησιμοποιούνται ως μονάδα μέτρησης βάρους για το ζύγισμα ευγενών πετρωμάτων. Οι μικροσκοπικοί πυρήνες της ceratoniasiliqua, όπως είναι η επιστημονική ονομασία της χαρουπιάς, έκαναν παγκοσμίως καριέρα ως «καράτι» για τη μέτρηση της καθαρότητας του χρυσού.

Εδώ και αρκετό καιρό ανακάλυψαν και οι Κρητικοί τις διατροφικές ιδιότητες του χαρουπόμελου. Η αναζήτησή του στα κρητικά καταστήματα απαιτεί ωστόσο ακόμα μια κάποια προσπάθεια, ενώ στην Κύπρο διατίθεται παντού. Ένα τέλειο δώρο για φίλους και γνωστούς και αρμονίζει εξαιρετικά όχι μόνο με τις κρέπες αλλά εξίσου και με τις γερμανικές βάφλες. Μια νοστιμότατη ελληνογερμανική σχέση!

Φωτό: E. Katja Jaeckel

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε