MEDfaces – Πρόσωπα της Μεσογείου

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου για ένα πολιτικό καλλιτεχνικό πρότζεκτ

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Από τις 23 Φεβρουαρίου ως τις 31 Μαρτίου 2018 θα παρουσιαστεί στους χώρους της Ελληνικής Κοινότητας Βερολίνου στο Στέγκλιτς η έκθεση MEDfaces – Πρόσωπα της Μεσογείου με πρωτοβουλία του εικονογράφου Γιώργου Κωνσταντίνου και της καταλανικής ανθρωπιστικής οργάνωσης Stop Mare Mortum. Ο εμπνευστής της έκθεσης μιλά στο diablog.eu για το ξεκίνημα και την πρόθεση του πολιτικού αυτού καλλιτεχνικού πρότζεκτ, όπου μπορεί να συμμετάσχει ο καθένας και να οργανώσει μάλιστα και έκθεση στο περιβάλλον του! Τις απλές προδιαγραφές μπορείτε να τις βρείτε εδώ.

Poster: ΜEDfaces Πρόσωπα της Μεσογείου

Υπήρξε συγκεκριμένη αφορμή από την οποία προέκυψε η πρωτοβουλία MEDfaces – Πρόσωπα της Μεσογείου;

Αφορμή για την ίδρυση της οργάνωσης Stop Mare Mortum ήταν ένα ναυάγιο πριν τρία χρόνια στο Λιβυκό Πέλαγος, όπου έχασαν τη ζωή τους 900 άνθρωποι. Ουσιαστικά η πρωτοβουλία μας ξεκίνησε με το μέιλ ενός ανθρώπου που απευθύνθηκε σε φίλους και γνωστούς προσκαλώντας μας να σκεφτούμε τί μπορούμε να κάνουμε. Η αίσθηση ανικανότητας μπροστά στο καθημερινό δράμα στη Μεσόγειο έγινε η κινητήρια δύναμη για μια οργανωμένη κοινή δράση πολιτών σε διαφορετικούς τομείς, αλλά με κοινό χαρακτηριστικό την καταγγελία των πολιτικών που προκαλούν αυτή την απερίγραπτη, την ανθρώπινη τραγωδία του 21ου αιώνα. Βασικό χαρακτηριστικό μας είναι η ενωτική δράση, αφήνοντας στην άκρη τις διαφορές σε άλλα ζητήματα, επικεντρωνόμαστε δηλαδή σε αυτά που μας ενώνουν. Οργανώσαμε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και κινητοποιήσεις, επαφές με πολιτικά κόμματα, παρεμβάσεις και ψηφίσματα στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης κλπ. Παράλληλα όμως αποφασίσαμε να δράσουμε με θετικό τρόπο, δημιουργώντας μηχανισμούς αλληλεγγύης και υποδοχής, ενημερωτικές και εκπαιδευτικές δράσεις και καταθέτοντας εφικτές πολιτικές προτάσεις.

Πώς θέλετε να απεικονίσετε εικαστικά τον ρόλο και την ιστορία της Μεσογείου, την τύχη των προσφύγων και μεταναστών;

Θέλουμε να μιλήσουμε για κάτι πολύ απλό που αποτελούσε παντα κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας: την αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Η Μεσόγειος ήταν ανέκαθεν μια γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα σε πολιτισμούς, αλλά μετά το 2000 τα ευρωπαϊκά σύνορα της Μεσογείου έχουν μετατραπεί στο πιο θανατηφόρο σύνορο του κόσμου. Από τις πρώτες μέρες του 21ου αιώνα ως σήμερα, πάνω απο 35.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους – αλλά οι ευρωπαϊκές και κρατικές πολιτικές εξακολουθούν αναλλοίωτες. Πέρυσι πέθαναν πάνω από 3.000 άνθρωποι, αλλά το γεγονός πέρασε σχεδόν απαρατήρητο. Η πρωτοβουλία των «προσώπων της Μεσογείου» είναι ένας τρόπος για  να απαντήσουμε σ΄ αυτήν την αναλγησία. Είναι  ένα ανοιχτό κάλεσμα που έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός έργου (ενός προσώπου) για καθε άνθρωπο που έχασε τη ζωη του στο κατώφλι της Ευρώπης. Είναι δυνατόν να συγκεντρωθούν 38.000 έργα; Αν φαίνεται παράδοξο, πόσο πολύ πιο τραγικό είναι το γεγονός ότι επί τόσα χρόνια πεθαίνουν καθημερινά άνθρωποι μπροστά στην πόρτα μας;

Η απάντηση στην ερώτηση έχει να κάνει με την απάντηση που θα πρέπει να βρούμε όταν τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα μας ρωτήσουν τί κάναμε εμείς όταν συνέβαινε το μεγαλύτερο ανθρωπιστικό δράμα των τελευταίων 100 χρόνων.

Με αυτόν τον τρόπο θέλουμε να δείξουμε ότι δεν έχουμε να κάνουμε απλά με αριθμούς απρόσωπων μεταναστών και προσφύγων, αλλά με ανθρώπους με προσωπικές  ιστορίες, όνειρα κι ελπίδες που πνίγονται στα νερά της Μεσογείου. Ο τεράστιος αριθμός έργων θέλει  να καταδείξει τη διάσταση του προβλήματος. Το πόσο παράλογο είναι, να μην υπάρχουν νόμιμοι και ασφαλείς δρόμοι διαφυγής από χώρες που υποφέρουν από τη φτώχεια, την εκμετάλλευση, τη βία ή τον πόλεμο…

Ποιός μπορεί να συμμετάσχει στην MEDfaces και ποιούς κανόνες πρέπει να ακολουθήσει;

Η πρόσκληση απευθύνεται σε όλα τα άτομα που θέλουν να χρησιμοποιήσουν τις εικαστικές τους ικανότητες για να παράγουν ένα έργο ακολουθώντας κάποιες απλές προδιαγραφές. Το έργο πρέπει να είναι ζωγραφισμένο με οποιαδήποτε τεχνική αλλά σε οριζόντιο σχήμα, και να αποσταλλεί σκαναρισμένο σε υψηλή ανάλυση (300 dpi) ως αρχείο PDF ή JPG στην ηλεκτρονική διεύθυνση: art.stopmaremortum@gmail.com.

Όλα τα έργα δημοσιεύονται διαδικτυακά και αποτελούν μέρος της ψηφιακής μας συλλογής και των εκθέσεων που γίνονται ανά τον κόσμο. Μέχρι σήμερα έχουμε συγκεντρώσει 425 έργα καλλιτεχνών από 32 χώρες και έχουν γίνει 46 εκθέσεις. Οποιοσδήποτε φορέας, ομάδα ή σύλλογος μπορεί να συμετάσχει στην πρωτοβουλία οργανώνοντας έκθεση στους χώρους της.

Η πρώτη έκθεση στη Γερμανία έγινε το Γενάρη στην κεντρική πλατεία του Έρφουρτ, και στις 23 του μηνός ξεκινά η έκθεση με 100 έργα στην Ελληνική Κοινότητα Βερολίνου στο Στέγκλιτς.

Η απάντηση στην πρόκληση της σημερινής κατάστασης δεν είναι εύκολη, κυρίως γιατί λείπει η επίγνωση της ιστορικής διάστασης των προβλημάτων. Όσο οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν ασχολούνται με τις συνέπειες του ρόλου τους στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, το μεταναστευτικό ζήτημα θα είναι πρόσφορο έδαφος για το λαϊκισμό και την ξενοφοβία. Αλλά τόσο το αποικιοκρατικό παρελθόν των χωρών μας, όσο και οι σημερινές οικονομικές σχέσεις ανισότητας και το εμπόριο όπλων αποτελούν κομμάτι του προβλήματος. Γι αυτόν τον λόγο δημιουργήσαμε στα πλαίσια της πρωτοβουλίας μας διάφορα εκπαιδευτικά υλικά που απευθύνονται στα σχολεία αλλά και στο ευρύτερο κοινό. Ένα παράδειγμα είναι η ταινία Εl mar del mig (Η θάλασσα στη μέση) που υλοποιήσαμε πριν λίγους μήνες και που τώρα βρίσκεται στη διαδικασία υποτιτλισμού σε 15 γλώσσες. Αυτή η ταινία λειτουργεί αυτόνομα, αλλά και ως εισαγωγή για ποικίλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες που προσφέρουμε στα σχολεία της Καταλονίας. Ελπίζουμε να βρεθούν και στην Ελλάδα και τη Γερμανία ομάδες εθελοντών που να προσαρμόσουν τις δραστηριότητες αυτές στην πραγματικότητα των χωρών τους.

Ποιός είναι κατά τη γνώμη σου ο ρόλος του καλλιτέχνη που εμπλέκεται σε πολιτικά θέματα; Μπορεί η τέχνη να επηρεάσει τη ζωή μας;

Η γλώσσα των εικόνων είναι μια παγκόσμια κατανοητή  γλώσσα. Ενώ κανείς δεν είναι οπτικά αναλφάβητος, δηλαδή όλοι όσοι βλέπουν είναι χρήστες της, οι δημιουργοί είναι λίγοι. Και παρόλο που είναι γνωστή η δύναμη της εικόνας, δεν δρούμε ανάλογα. Ξέρουμε ότι οι εικόνες γράφουν στο μυαλο μας πριν το καταλαβουμε, ότι μας επηρεάζουν πριν το σκεφτούμε και μας υποβάλλουν υποσυνείδητα συναισθήματα, αλλά δεν είμαστε μαθημένοι να τις αναλύουμε ή να τις αμφισβητούμε, όπως κάνουμε με τον λόγο.

Αυτό το δυναμικό της εικόνας το χρησιμοποιεί πολύ συνειδητά η βιομηχανία του θεάματος, της διαφήμισης, της ενημερωσης ή της πολιτικής. Αν δεν ξέρεις να αναγνώσεις τις ηθελημένες διαστρεβλώσεις που χρησιμοποιούν οι διαφημιστές, εύκολα μετατρέπεσαι σε θύμα και πείθεσαι για την ομορφιά, την αξιοπιστία, την αγνότητα των προθέσεων και των προϊόντων τους.

Η πολιτική ενυπάρχει σχεδόν παντού όπου παράγονται εικόνες· πάντα πίσω απο την επιφάνεια υπάρχει μια πρόθεση, και το ότι δεν τη συνειδητοποιούμε δεν σημαίνει ότι δεν μας επηρεάζει. Ανεξάρτητα από το αν οι δημιουργοί θέτουν στον εαυτό τους το ερώτημα, έμπρακτα παίρνουν την απόφασή τους, αν δηλαδή εξυπηρετούν τη χειραγώγηση ή τη χειραφέτηση της κοινωνίας. Η ικανότητα της οπτικής επικοινωνίας να αποδυναμώνει ή να ενδυναμώνει τους ανθρώπους είναι προφανής, και για μένα η  προτεραιότητα είναι ακριβώς η ενδυνάμωση της συνειδητότητας, της αλληλοκατανόησης, της ειλικρινούς επικοινωνίας και της αλληλεγγύης.

Yorgos Konstantinou

Αγαπητέ Γιώργο, η ζωή σου ως τώρα ήταν κάθε άλλο από ευθύγραμμη. Πώς βρέθηκες από τη γενέτειρά σου Θεσσαλονίκη, όπου επισκέφτηκες τη Γερμανική Σχολή, στο Βερολίνο, έχοντας εργαστεί για χρόνια στην Καταλονία ως εικονογράφος και γραφίστας;

Παρόλο που έχω ζήσει σε διαφορετικές χώρες και κάτω από διαφορετικές συνθήκες, ουσιαστικά δεν έπαψα να κάνω το ίδιο πράγμα από τότε που θυμάμαι τον εαυτο μου: προσπαθώ να επικοινωνήσω με όσο δυνατόν πιο απλά οπτικά μέσα τα προσωπικά πολιτικά ή κοινωνικά θέματα που με απασχολούν. Κάθε θέμα εμπεριέχει μια διαφορετική πρόκληση, έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες, και  ο ρόλος μου (αυτού που συχνά αποκαλούμε «εικαστικό καλλιτέχνη») είναι να κάνει ορατές τις παραμέτρους του, να βοηθήσει το κοινό να κατανοήσει σύνθετες έννοιες. Εγώ προτιμώ τον όρο του μηχανικού της οπτικής επικοινωνίας, γιατί δεν με απασχολεί η αυθόρμητη έκφραση συναισθημάτων αλλά η συνειδητή ορθολογική χρήση των εργαλείων που μου προσφέρονται σε κάθε δουλειά, σε συνάρτηση με τους στόχους που ορίζουμε και του συγκεκριμένου κοινού στο οποίο απευθύνομαι. Απο τα μαθητικά μου χρόνια στη Θεσσαλονίκη, τα φοιτητικά στο Βερολίνο και αργότερα στην Καταλονία οι εικόνες αποτελούσαν –πέρα από συνειδητή συμβολή μου– το ξεπέρασμα αυθαίρετων ορίων, ήταν και η προσωπική μου διέξοδος για την αμφισβήτηση προκατασκευασμένων λύσεων, την απόρριψη προκαταλήψεων, την αποκάλυψη κρυμμένων κομματιών ενός κόσμου που δεν σταματά να μας εκπλήσσει.

Συνέντευξη: Μιχαέλα Πρίντσιγκερ/Γιώργος Κωνσταντίνου. Επιμέλεια: A. Τσίγκας. Φωτό: Γιώργος Κωνσταντίνου, MEDfaces

ΜEDfaces Πρόσωπα της Μεσογείου

Για το λεπτομερές πρόγραμμα της έκθεσης και των εκδηλώσεων δείτε τη γερμανόφωνη σελίδα μας.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε