Το χωριό Βωλάξ της Τήνου

Tαξιδιωτικό άρθρο του Θανάση Τσίγκα

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Το νησί της Μεγαλόχαρης, η Τήνος, είναι ιδανικό για ήσυχες, οικογενειακές διακοπές. Από τη δεκαετία του ’80 το συντακτικό μας μέλος Θανάσης Τσίγκας επισκέπτεται τακτικά το Κυκλαδονήσι. Τα μεσόγειά του κρύβουν και ορισμένες εκπλήξεις.

Συνδέουμε την Τήνο με τον Ναό της Ευαγγελίστριας και τον εορτασμό του Δεκαπενταύγουστου. Το νησί φημίζεται επίσης για τους περίπου 800 ονομαστούς περιστεριώνες του που εν μέρει ανάγονται στην περίοδο της Ενετοκρατίας. Πολλοί λάτρεις της αρχιτεκτονικής εκτιμούν τα χωριά στο εσωτερικό του νησιού, που χτίστηκαν για την προστασία από τους πειρατές στις βουνοπλαγιές ως οχυρωμένες θέσεις.

Ένα από αυτά τα χωριά στο εσωτερικό του νησιού είναι η Βωλάξ, ναι, «η» Βωλάξ, με γλωσσικά σπάνιο θηλυκό άρθρο. Η Βωλάξ αναφέρεται για πρώτη φορά με το όνομα Vulacus το 1618 σε διοικητικό έγγραφο της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Βρίσκεται 17 χιλιόμετρα βόρεια της Χώρας σε υψόμετρο 340 μέτρα σε ένα πεδίο με υπερμεγέθη «βότσαλα» που εμπνέουν δέος και εξάπτουν την φαντασία. Δεν είναι απομεινάρια ενός πετροπόλεμου μεταξύ αρχαίων θεών και γιγάντων, αλλά ηφαιστειακό μάγμα που ωθήθηκε σταδιακά από τα έγκατα της γης στην επιφάνειά της. Με τον καιρό, τη διάβρωση και την αποσάθρωση πήραν το χαρακτηριστικό στρογγυλό σχήμα τους. Οι πέτρες έχουν εξαιρετικά μεγάλες διαστάσεις και είναι σπαρμένες ομοιόμορφα σε μια μεγάλη έκταση.

Η φτωχή γη έκανε το χωριό στο παρελθόν να ζει σε μεγάλο βαθμό από την κτηνοτροφία και την καλαθοπλεκτική. Τον δέκατο ένατο και εικοστό αιώνα η Βώλαξ ήταν το κέντρο της καλαθοπλεκτικής στην Τήνο, στέλνοντας τα προϊόντα της ακόμα και στην εύπορη γειτονική Σύρο. Οι καλαθοπλέκτες αναλάμβαναν, για παράδειγμα, μεγάλες παραγγελίες για τη συγκομιδή της φράουλας στην Αττική. Ακόμα και σήμερα παράγονται στη Βωλάξ καλάθια.  Η κατασκευή τους είναι σύνθετη και εξαρτάται από το σεληνιακό ημερολόγιο. Τα κλαδιά της ιτιάς κόβονται μέσα σε δύο εβδομάδες μετά την πανσέληνο του Ιουλίου και τα καλάμια μέσα σε δύο εβδομάδες μετά την πανσέληνο του Φεβρουαρίου. Με μια απλή ξύλινη διχάλα αφαιρούνται τα φύλλα και ο φλοιός από τα κλαδιά της ιτιάς. Τα αποφλοιωμένα κλαδιά στεγνώνουν στη συνέχεια για ένα μήνα στον ήλιο. Πριν από την τελική τους επεξεργασία μένουν ωστόσο για μια εβδομάδα στο νερό για να γίνουν εύκαμπτα. Μετά μπορεί να ξεκινήσει η καθεαυτού εργασία.

Οι καλαθοτεχνίτες προσφέρουν μαθήματα αυτής της σχεδόν ξεχασμένης τέχνης. Ο ποιητής και εθνολόγος Αλέκος Φλωράκης έγραψε 2010 για το θέμα αυτό το βιβλίο «Βωλαξιανοί καλαθοπλέκτες» (δίγλωσσο, ελληνικά και αγγλικά, 112 σελίδες). Βλέπε σχετικά το γερμανικό άρθρο.

Μόλις το 1975 ασφαλτοστρώθηκε στην περιοχή ο δημόσιος δρόμος που περνούσε ωστόσο έξω από τη Βωλάξ. Οι ίδιοι οι Βωλαξιανοί συνέδεσαν το χωριό τους με τη δημοσιά, ο χωματόδρομος πρωτοστρώθηκε μόλις 20 χρόνια αργότερα. Η ίδρυση το 1983 του πολιτιστικού και εξωραϊστικού συλλόγου «Η Βωλάξ Τήνου» οδήγησε στην αναγέννηση του χωριού. Η δράση των κατοίκων της Βωλάξ αποτελεί στο μεταξύ  στην Τήνο σημείο αναφοράς. Νερό έπαιρνε η Βωλάξ παλιά από πηγή και πηγάδια. Σύντομα βρέθηκε σε υψηλότερο σημείο εξαιρετικό πόσιμο νερό. Έτσι κτίστηκε δεξαμενή, απ’ όπου υδροδοτήθηκαν τα σπίτια του οικισμού. Το 1986 αποπερατώθηκε το σύστημα αποχέτευσης, πλακοστρώθηκαν τα σοκάκια και οι τρεις πλατείες του χωριού. Τα όσα ερειπωμένα σπίτια διακοσμήθηκαν με παρτέρια, παλιές πόρτες και παντζούρια καλύφτηκαν με ποιήματα ποιητών όπως του Νίκου Καββαδία και του Ανδρέα Κάλβου.

Τέλος της δεκαετίας του ΄90 ολοκληρώθηκε με 10 εκατομμύρια δραχμές (περίπου 30.000 ευρώ) το υπαίθριο πέτρινο θέατρο 300 περίπου θέσεων που εκμεταλλεύτηκε το φυσικό κοίλο του χώρου και εναρμονίστηκε στο τοπίο. Αμέσως αποτέλεσε το επίκεντρο των πολυάριθμων πολιτιστικών εκδηλώσεων της Βωλάξ. Τα τελευταία χρόνια η Τήνος μνημονεύεται και για την μουσική της κίνηση. Ειδικότερα στη μακρά θερινή περίοδο εμφανίζονται εδώ επώνυμοι καλλιτέχνες διαφόρων ειδών μουσικής. Το καλοκαίρι του 2016 διοργανώθηκε για 7η φορά το Φεστιβάλ Τζαζ Τήνου, αφιερωμένο αυτή τη φορά λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων στη Βραζιλία. Έτσι συμμετείχε ο διάσημος Βραζιλιάνος τσελίστας και συνθέτης Jaques Morelenbaum, ενώ η σύζυγός του Paula Morelenbaum εκπροσώπησε ως τραγουδίστρια τη βραζιλιάνικη μπόσα νόβα. Στο υπαίθριο θέατρο της Βωλάξ έπαιξε η Μιράντα Βερούλη και το συγκρότημά της και άφησε με βραζιλιάνικα τζαζ γκρουβς τις καλλίτερες εντυπώσεις στο απαιτητικό κοινό της Τήνου. Εδώ θα βρείτε απόσπασμα της συναυλίας της στο „b flat-Jazz Club“ του Βερολίνου από τον Νοέμβριο του 2015.

Το 1992 εγκαινιάστηκε το Λαογραφικό Μουσείο της Βωλάξ, που στεγάζει αντικείμενα της αγροτικής ζωής. Η συνεχώς αυξανόμενη συλλογή έχει εξελιχθεί σε τουριστικό μαγνήτη. Θα τη βρείτε κάτω από την καθολική εκκλησία της Γεννήσεως. Κάθε χρόνο, γίνονται στη Βωλάξ δύο πανηγύρια. Τη  Πέμπτη του Πάσχα η γιορτή της Παναγίας Kαλαμάν, που είναι ένα εξωκλήσι έξω από το χωριό, με σουβλιστά αρνιά, άφθονο κρασί και μουσική. Και στις 8 Σεπτεμβρίου γιορτάζεται η Γέννηση της Θεοτόκου, που είναι και το ονομαστό πανηγύρι της τοπικής ενορίας. Την περίοδο του Πάσχα, αναρριχητές απ’ όλο τον κόσμο μαζεύονται για bouldering στα βράχια. Ο τοπικός σύλλογος διατηρεί μια πολύ κατατοπιστική και με ζέση ενημερωμένη ιστοσελίδα, όπου μπορείτε να εντρυφήσετε στον κόσμο της Βωλάξ.

Plakat Festivalplan
Tinos Climbing Festival 2016

Κείμενο: Α. Τσίγκας. Φωτογραφίες: Α. Τσίγκας· θεατράκι: Σύλλογος Βωλάξ.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε