Ρίχνοντας τους ρυθμούς στον Κήπο της Κω

Ταξιδιωτικός οδηγός της Ellen Katja Jaeckel

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Η Κως είναι ένα μικρό, βασανισμένο νησάκι που έχει βρεθεί στο διάβα πειρατών, προσκυνητών, μεταναστών, κατακτητών και προσφύγων, ένας τόπος νοσταλγίας για τους μεν και εγκατάλειψης για τους δε. Στην αρχαιότητα εξυμνούσαν τους ολάνθιστους κήπους της. Η ταξιδιωτική συγγραφέας και ξεναγός Ellen Katja Jaeckel περιγράφει στον τουριστικό της οδηγό από τη σειρά Merian live! τo πολύπτυχο αυτό νησί των Δωδεκανήσων.

Blick durch Tor

Καυτό μεσημέρι στο όρος Δίκαιος. Η ζέστη αχνίζει όπως η ανάσα ενός σκύλου, τα τριζόνια τερετίζουν και τα πεύκα τριζοβολούν, τα κουκουνάρια σκάνε στο γεμάτο πευκοβελόνες έδαφος και παρασύρονται από το μελτέμι πέρα από τα φρύγανα. Κάθε βήμα κι ένας τριγμός στο έδαφος, οι πικραγγουριές εκτοξεύουν τους χυμούς τους σε ολόκληρη τη φύση, η κάπαρη τρυπώνει παντού ολάνθιστη, τα έντομα βουίζουν. Η φύση ακόμη και στην ερημιά μιλάει τη δική της γλώσσα, τον Ιούνιο μάλιστα κραυγάζει. Μια εικόνα εμφανίζεται μπροστά μου: Στην πρώτη ταινία του Βέρνερ Χέρτζογκ με τίτλο «Σημάδια ζωής» (Lebenszeichen) ο ήρωας χάνει τα λογικά του εξαιτίας αυτής της ζέστης και του αέρα· εκατοντάδες ανεμόμυλοι σπινθηρίζουν από άκρη σε άκρη στην οθόνη. Αυτή η ασπρόμαυρη ταινία του 1968 είναι ένα αριστούργημα του νεαρού τότε σκηνοθέτη, καθώς κι ένας μεγάλος φόρος τιμής στο νησί της Κω, όπου ο παππούς του Χέρτζογκ είχε ανασκάψει έξι δεκαετίες νωρίτερα το Ασκληπιείο, το μεγαλύτερο θεραπευτήριο της αρχαιότητας. Σήμερα οι ανεμόμυλοι δεν είναι παρά ερείπια ή έχουν εξαφανιστεί ολοκληρωτικά, όμως η ατμόσφαιρα που συνέλαβε ο νεαρός σκηνοθέτης είναι ακόμη εκεί – το μόνο που χρειάζεται να κάνει κανείς είναι να απομακρυνθεί λίγο από την καλοκαιρινή κοσμοπλημμύρα. Και τότε γρήγορα θα διαπιστώσει ότι το νησί της Κω είναι ο Λεβάντες, λίγα μόλις ναυτικά μίλια μακριά από τη δυτική ακτή της Τουρκίας, είναι ένας κήπος της αφθονίας, μέσα στον οποίο λάμπουν στα εντονότερα χρώματα ο ιβίσκος, η πικροδάφνη και η μπουκαμβίλια, ενώ εδώ και χιλιετίες ο άνθρωπος παλεύει για την τροφή του κερδίζοντάς την από τις περιορισμένες καλλιεργήσιμες εκτάσεις: κλήματα, βότανα, λιόδεντρα, καρπούζια και τομάτες αποτελούν μερικά από τα σημαντικότερα αγροτικά προϊόντα της Κω.

Κάτι που επίσης δεν είναι ευρύτερα γνωστό: Η πρωτεύουσα της Κω, η οποία κατοικείται αδιάκοπα από τα μέσα της τρίτης χιλιετίας π.Χ., είναι χάρμα οφθαλμών για τους λάτρεις του αρχιτεκτονικού μοντερνισμού, χάρη στα κτίρια που χτίστηκαν κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής (1912-1943). Ανήμερα της γιορτής του Αγίου Γεωργίου το 1933 χτύπησε μεγάλη συμφορά το νησί, όταν ένας ισχυρός σεισμός συγκλόνισε την περιοχή και κατέστρεψε τη ζωή πολλών Κώων καθώς και μεγάλο μέρος των οικοδομημάτων. Τότε οι Ιταλοί έκαναν την ανάγκη φιλοτιμία: έφεραν στο φως αρχαιολογικούς χώρους και έχτισαν μια μοντέρνα πόλη επιδεικνύοντας ιδιαίτερη ευαισθησία σε ζητήματα όπως η λειτουργικότητα αλλά και η αισθητική. Διαπλατύνθηκαν δρόμοι, φυτεύτηκαν δέντρα –όπως έγινε για παράδειγμα στη λεωφόρο των Φοινίκων μπροστά από το Κάστρο– και ανεγέρθηκαν δημόσια κτίρια. Σε αντίθεση με τα ιταλικά οικοδομήματα της Ρόδου, εκείνα της Κω δεν τείνουν προς το μνημειώδες, μα γοητεύουν με τις παιχνιδιάρικες λεπτομέρειες με τις οποίες έχουν διαμορφωθεί οι σκάλες, τα παράθυρα και οι καμάρες.

Grabsteine

Εξαιρετικές υποδομές

Τι κρίμα όμως, που όλα αυτά είναι ελάχιστα γνωστά ακόμη και στους γνώστες της Ελλάδας, καθώς ήδη από τη δεκαετία του 1980 αυτό που προωθείται πρωτίστως από τους επαγγελματίες του τουρισμού είναι το εξής: άφθονος ήλιος και παραλίες πολλών χιλιομέτρων, με εύκολη πρόσβαση, στο Ανατολικό Αιγαίο. Τα ταξιδιωτικά γραφεία, μάλιστα, κάνουν λόγο για ολοένα αυξανόμενες κρατήσεις πανελλαδικά. Σε όλη την Ελλάδα γίνεται αισθητή μια τάση για προορισμούς μεσαίου μεγέθους, για αυτά τα δύο νησιά που απέχουν τόσο πολύ το ένα από το άλλο και αρχίζουν και από το ίδιο γράμμα: την Κω και την Κέρκυρα. Και γιατί συμβαίνει αυτό; Και τα δύο νησιά προσφέρουν εξαιρετικές τουριστικές υποδομές στους παραθεριστές, συνδέονται με πλήθος αεροδρόμια της Κεντρικής Ευρώπης με απευθείας πτήσεις, ενώ η έκτασή τους διευκολύνει την εξερεύνησή τους, μια και οι αποστάσεις είναι μικρές. Η Κως εγγυάται, μάλιστα, και λίγο περισσότερη καλοκαιρία απ’ ό,τι η ελαφρώς μεγαλύτερη αδερφή της στο Ιόνιο. Η Κως είναι εξίσου ιδανική για χαλαρωτικές διακοπές μιας εβδομάδας στην αμμουδιά αλλά και για τον δραστήριο, αθλητικό παραθεριστή, όπως και ως αφετηρία για εκδρομές από το ένα νησί των ανατολικών Δωδεκανήσων στο άλλο: η Λέρος, η Ψέριμος, η Κάλυμνος, η Πάτμος, η Νίσυρος, η Τήλος και η Ρόδος αποτελούν νησιά στα οποία φτάνει κανείς από εδώ γρήγορα και πολύ απλά, ενώ και οι ημερήσιες εκδρομές στο γειτονικό Μπόντρουμ της Τουρκίας, την αρχαία Αλικαρνασσό, εντάσσονται κατά κάποιον τρόπο στο υποχρεωτικό πρόγραμμα όσων κάνουν διακοπές στην Κω. Από το 2017 το Casa Cook στην Κω προσφέρει μοδάτα πακέτα διακοπών σε στυλ για χίπστερ, με μαθήματα γιόγκα μεγάλων αξιώσεων και ταχύτατο ίντερνετ, απευθυνόμενο έτσι σε μια νεαρή, απαιτητική πελατεία. Η Κως είναι το ιδανικό νησί διακοπών για οικογένειες, παραθεριστές χωρίς πολύ χρόνο στη διάθεσή τους, αθλητικούς τύπους, τεμπέληδες, φιλότεχνους, λάτρεις του ήλιου, καθώς και για εκείνους που συνδυάζουν όλα τα παραπάνω. Η ανία δεν υπάρχει εκεί ούτε καν ως πιθανότητα.

antike Säulen und Moschee

Διεθνής αέρας

Εκπληκτική είναι η πολιτιστική και ιστορική ποικιλομορφία του μικρού, επιφάνειας μόλις 290 τ.χλμ. νησιού, του οποίου η αντεστραμμένη σιλουέτα μοιάζει με αυτή μιας φάλαινας: λόγω της στρατηγικά σημαντικής θέσης του, το νησί φέρει τη σφραγίδα πάμπολλων λαών και πολιτισμών – των αρχαίων Ελλήνων, των Ρωμαίων, των Βυζαντινών, των Σταυροφόρων, των Οθωμανών, των Ιταλών, των Βρετανών και των σύγχρονων Ελλήνων. Οι μεγαλύτεροι Κώες είχαν μάλιστα τέσσερις υπηκοότητες στη ζωή τους, χωρίς να έχουν φύγει ποτέ από το νησί. Πολλοί από αυτούς συνέλεξαν, ωστόσο, εμπειρίες και από την ξενιτιά. Η μετανάστευση έχει αφήσει μέχρι και σήμερα το σημάδι της στο νησί: ακόμη και κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα πολυάριθμοι Κώες μετανάστευσαν λόγω φτώχιας στην Αυστραλία και την Αμερική, και σίγουρα δεν έχουν επιστρέψει όλοι στην πατρίδα. Πολλοί από αυτούς έχτισαν εδώ μετά από χρόνια στερήσεων μια νέα ζωή με τη βοήθεια του τουρισμού, φτιάχνοντας ένα μικρό ξενοδοχείο ή ένα εστιατόριο. Επιστρέφοντας έφεραν μαζί τους έναν κάποιον αέρα κοσμοπολιτισμού, γνώσεις ξένων γλωσσών καθώς και την εμπειρία του τί σημαίνει να είσαι ξένος κάπου. Και αυτό σήμερα, που έρχονται καθημερινά σε επαφή με τον ξένο –μια λέξη η οποία στην ελληνική γλώσσα έχει και τη σημασία του καλεσμένου–, είναι κάτι που τους βγαίνει και σε καλό.

Η Κως είναι ένα μικρό, βασανισμένο νησάκι που έχει βρεθεί στο διάβα πειρατών, προσκυνητών, μεταναστών, κατακτητών και προσφύγων, ένας τόπος νοσταλγίας για τους μεν και εγκατάλειψης για τους δε. Στην αρχαιότητα εξυμνούσαν τους ολάνθιστους κήπους της. Υπήρχαν τόσες μεγάλες εκτάσεις γεμάτες νεραντζιές, που η Κως ονομαζόταν και «Νεραντζιά», ενώ το επιβλητικό κάστρο φέρει ακόμη και σήμερα το όνομα του πικρού εσπεριδοειδούς, το οποίο δεν τρώγεται ωμό, αλλά επεξεργασμένο, π.χ. σε μαρμελάδα. Όποιος έχει δει μόνο τις εικόνες των προσφύγων μέσα σε βάρκες, του μιναρέ του τεμένους Ντεφτερντάρ που κατέρρευσε μετά τον σεισμό του περασμένου έτους ή των τουριστών των πακέτων διακοπών, δεν θα πιστεύει στα μάτια του μόλις αντικρίσει το νησί. Καλώς ήρθατε στην Κω!

Κείμενο και φωτό: Ellen Katja Jaeckel. Μετάφραση: Μαριάννα Χάλαρη. Απόσπασμα με την ευγενική παραχώρηση του εκδότη από:

Ellen Katja Jaeckel
128 S., 11,99 €
ISBN 978-3-8342-2981-6
Νέα έκδοση διαθέσιμη από 5.12.2018

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε