Πώς θα μάθουν οι Γερμανοί τους Ελληνες;

Ημερίδα στις 8 Μαρτίου 2019 στην Αθήνα με θέμα τη μετάφραση

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

8 Μαρτίου 2019, 10.30 π.μ.-6 μ.μ.: σε ημερίδα στο Σεράφειο Κέντρο Πολιτισμού της Αθήνας θα παρουσιαστεί η τρέχουσα κατάσταση και οι προοπτικές της μετάφρασης ελληνικής λογοτεχνίας. Ποιοί Έλληνες συγγραφείς, πού, κατά πόσο και γιατί μεταφέρονται και δημοσιεύονται σε άλλη γλώσσα – ή αλλιώς: υπάρχουν απαγορευτικοί λόγοι και ποιοι είναι αυτοί; Σχολιάζουν 25 ειδικοί, εν μέρει επί τόπου, εν μέρει μέσω skype. Διαβάστε ένα άρθρο της αρχισυντάκτριας του diablog.eu Μιχαέλα Πρίντσιγκερ, η οποία μαζί με τον συνάδελφό της Τέο Βότσος χάρηκε πολύ για την πολυάριθμη υποβολή αιτήσεων συμμετοχής στο μεταφραστικό εργαστήριο του ViceVersa 5 με 12 Μαΐου 2019 στη Θεσσαλονίκη. Υποβλήθηκαν 50 αιτήσεις και στις δύο γλωσσικές κατευθύνσεις. Ο αριθμός τους όχι μόνο ξεπέρασε κάθε πρόβλεψη αλλά αποτελεί και τρανή απόδειξη του ενδιαφέροντος των πολιτιστικών διαμεσολαβητών για προσφορές επαγγελματικής και συνεχούς κατάρτισης στον τομέα της ελληνογερμανικής λογοτεχνίας.

Είναι σημαντικό να υπάρχει ποικιλία. Tο μονοδιάστατο είναι πληκτικό. Η λογοτεχνία αποτελεί παράγοντα σημαντικό για την αλληλοκατανόηση των λαών, βρίσκεται όμως αντιμέτωπη με ασύγκριτα μεγαλύτερες δυσκολίες σε σχέση με άλλες τέχνες όπως η μουσική, τα εικαστικά, το θέατρο και ο κινηματογράφος. Η λογοτεχνία ζει από τις λέξεις και από τον κόσμο της φαντασίας που ο ίδιος ο αναγνώστης δημιουργεί για τον εαυτό του. Αν θέλει να γίνει επιδραστική, εξαρτάται απόλυτα από τη μετάφραση. Από όλες τις αισθήσεις απευθύνεται μονάχα στη φαντασία. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να αποκτήσει το γερμανόφωνο αναγνωστικό κοινό πρόσβαση και στους Ελληνες συγγραφείς, γυναίκες και άνδρες, που θα του άνοιγαν νέους κόσμους και θα του παρείχαν νέες γνώσεις.

Τι όμως θα μπορούσε να αγγίξει τον γερμανόφωνο αναγνώστη σε ένα ελληνικό βιβλίο; Μια ιστορία με καλή αφήγηση, συναρπαστική και με φιγούρες πειστικές. Ετσι λειτουργεί η λογοτεχνική αγορά στον πεζό λόγο. Η πειραματική λογοτεχνία και η ποίηση παρουσιάζουν μικρότερο ενδιαφέρον για την αγορά του βιβλίου, «ανθίζουν» όμως και ευδοκιμούν με τρόπο θαυμαστό στις λεγόμενες «κόχες».

Τέτοιοι συγγραφείς υποστηρίζονται στον γερμανόφωνο χώρο από προγράμματα επιχορήγησης. Στον ελληνόφωνο χώρο στηρίζονται αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις, συγκροτούν όμως νέες κοινότητες σε εποχές κρίσης. Πρόκειται για μία από τις θετικές παρενέργειες της παρούσας κατάστασης. Πιστεύω ότι οι «κόχες» και στις δύο γλώσσες μπορούν να επικοινωνήσουν καλά μεταξύ τους, αφού έχουν τα ίδια θέματα να αντιμετωπίσουν. Είμαι υπέρ του να ξεκινήσει κανείς με μια επικοινωνία ανάμεσα στις «κόχες», δίχως να προσδοκά άμεσα τη μεγάλη εμπορική επιτυχία. Κάτι τέτοιο χρειάζεται χρόνο και μακρά πνοή. Δίχως, όμως, μια ενεργή επιχορήγηση μεταφράσεων από την πλευρά του ελληνικού κράτους θα είναι πολύ δύσκολο να καταστήσουμε ελκυστική την ελληνική λογοτεχνία για τους γερμανόφωνους εκδότες. Αυτό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη μεταφορά πολιτισμού.

Οσον αφορά την ιστορική έρευνα και την ακαδημαϊκή δραστηριότητα μπορεί να πει κανείς ότι οι χορηγίες αξίζουν τα λεφτά τους. Οπως αυτές, για παράδειγμα, που παρέχονται από το Γερμανοελληνικό Ταμείο Μέλλοντος και το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στο πλαίσιο αυτό εγκρίθηκε πρόσφατα ένα πανεπιστημιακό ερευνητικό πρόγραμμα ύψους 400.000 ευρώ, με στόχο την ιστορική έρευνα της μετάφρασης. Τέτοιες δομές, όμως, που θα υποστήριζαν όχι απλώς μεμονωμένους εκδότες αλλά το σύνολο της ελεύθερης λογοτεχνικής και εκδοτικής «σκηνής», δεν υφίστανται για τη μετάφραση της σύγχρονης λογοτεχνίας.

Don Quijote mit Füllfeder

Επιτρέψτε μου να επινοήσω ένα όραμα: η επιχορήγηση των ελληνογερμανικών μεταφράσεων χρειάζεται μια καινοτόμο σύλληψη που θα υπερβαίνει μια μονόπλευρη, εθνική υποστήριξη μεταφραστικών προγραμμάτων. Με τον τρόπο αυτό θα είχαμε ένα ενδιαφέρον ξεκίνημα και για άλλα «γλωσσικά ζεύγη», ενώ το ελληνογερμανικό παράδειγμα θα γινόταν σκαπανέας για μια ευρωπαϊκή πολιτισμική επικοινωνία. Η λογοτεχνική πολιτισμική ανταλλαγή θα αναβιβαζόταν, έτσι, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που θα υπερέβαινε τα εθνικά κράτη και θα εκτυλισσόταν σε μια κοινή ευρωπαϊκή συνθήκη από την άποψη της γλώσσας, του πολιτισμού και της ιδιοσυγκρασίας.

Μια τέτοια σύλληψη θα είχε ως αφετηρία δύο γλωσσικούς και πολιτισμικούς χώρους και συγκεκριμένα τον γερμανόφωνο χώρο που περιλαμβάνει την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, την Αυστρία και τη γερμανόφωνη Ελβετία και τον ελληνόφωνο χώρο που εμπεριέχει την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Διασπορά. Πρόκειται για τον διάλογο ανάμεσα σε αυτούς τους πολιτισμικούς χώρους που μέχρι τώρα υποστηρίζεται μονόπλευρα και μάλιστα από τα μεμονωμένα εθνικά κράτη.

Είναι καιρός να υπερβούμε την αφετηρία αυτή και να δημιουργήσουμε ένα ταμείο που θα τροφοδοτείται από εθνικούς, περιφερειακούς και διαπεριφερειακούς πόρους αλλά και από ιδιωτικές οργανώσεις και ιδρύματα, καθώς και από την Ε.Ε. Η δίγλωσση διαδικτυακή πύλη diablog.eu και ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός που προέκυψε από αυτήν (Diablog Vision e.V.) έχουν στρατευθεί από το 2014 μέσω της μεταφραστικής συλλογικότητας «Κύκλος Μεταφραστών» υπέρ της πολιτισμικής ανταλλαγής. Κάθε αναγνώστης και αναγνώστρια μπορεί να υποστηρίξει την προσπάθεια αυτή εισφέροντας εργασία και ιδέες.

Μια πρώτη κορύφωση της πρωτοβουλίας αυτής αποτέλεσε το πενθήμερο ελληνογερμανικό συνέδριο λογοτεχνίας Syn-Energy Berlin-Athens που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο 17-21 Οκτωβρίου 2018. Εκεί δεν παρουσιάστηκε τόσο η κλασική αφηγηματική πρόζα, στο επίκεντρο βρέθηκαν, αντίθετα, όσες και όσοι υπήρξαν οι πρωτοπόροι αυτών των ιδεών δρώντας παραγωγικά και δημιουργικά στο περιθώριο της λογοτεχνικής αγοράς. Αυτοί, προπάντων, έχουν ανάγκη τη δημόσια υποστήριξη. Θα χαρούμε να σας καλωσορίσουμε σε μια επανέκδοση του Syn-Energy στις 2 Απριλίου 2019 στο Ινστιτούτο Goethe της Αθήνας: SAVE THE DATE!

Κείμενο: Mιχαέλα Πρίντσιγκερ. Μετάφραση: Μαρία Τοπάλη. Πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημ. Καθημερινή στις 14 Οκτωβρίου 2018. Φωτό: diablog.eu (έργο του καλλιτέχνη Sieb Posthuma, φωτογραφημένο στο μουσείο Teylers του Haarlem, Kάτω Χώρες).

Διαβάστε περισσότερα για την μετάφραση και τους μεταφραστές της ελληνικής λογοτεχνίας στο www.literature.gr, μια πρωτοβουλία του συγγραφέα Αιμίλιου Σολωμού.

Flyer Ankündigung

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε