«Το Γελοίο Σκότος»

New Greek Wave - Φεστιβάλ Ελληνικού Θεάτρου στη Βρέμη

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

3-6 Μαΐου 2018 – NEW GREEK WAVE: Σύγχρονο θέατρο από την Ελλάδα στο Theater Bremen. Μία από τις προσκεκλημένες παραστάσεις είναι και «Το Γελοίο Σκότος» του Wolfram Lotz, σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Γιαννοπούλου και μετάφραση του Γρηγόρη Λιακόπουλου. H Μιχαέλα Πρίντσιγκερ τους συνάντησε για λογαριασμό του diablog.eu και μίλησε μαζί τους για τη δουλειά τους. Το πρόγραμμα του φεστιβάλ θα βρείτε εδώ.

Theaterstück, zwei Menschen auf der Bühne
«Το Γελοίο Σκότος», Εθνικό Θέατρο Αθηνών, ©Karol Jarek

Γρηγόρη και Κατερίνα, ζείτε και εργάζεστε στο Βερολίνο και στην Αθήνα. Αρχές Μαΐου είστε καλεσμένοι στο φεστιβάλ NEW GREEK WAVE του Theater Bremen. Πού και πώς ήρθατε σε επαφή με το έργο του Wolfram Lotz «Το Γελοίο Σκότος», που θα παρουσιαστεί στη Βρέμη με γερμανικούς υπέρτιτλους; Πώς ήρθατε σε επαφή με τους διοργανωτές του φεστιβάλ;

Κατερίνα: Με το έργο ήρθαμε σε επαφή λίγο καιρό αφότου αυτό γράφτηκε και πρωτοανέβηκε, λόγω της καλής σχέσης μας με τη γερμανική θεατρική σκηνή. Και έκτοτε το είχαμε στο μυαλό μας, πιστεύαμε ότι πρέπει να ανέβει και στην Ελλάδα. Όσον αφορά τους διοργανωτές του NEW GREEK WAVE, εκείνοι ήρθαν σε επαφή με εμάς.

Βασικό θέμα του έργου είναι η αποικιοκρατία και η ευρωπαϊκή ματιά πάνω σε κάθε τι ξένο. Πρόκειται για ένα έργο για την αποικιοκρατική κυριαρχία και την αρρενωπότητα, τη θρησκεία και τις τύψεις, για τον ευρωκεντρισμό και τα ΜΜΕ, την ταυτότητα και τα όρια της σκηνικής πραγματικότητας. Εσύ, Γρηγόρη, μετέφρασες το έργο στα ελληνικά και εσύ Κατερίνα το σκηνοθέτησες στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Τι σας τράβηξε στο έργο αυτό και σας ενέπνευσε στο ανέβασμά του;

Κατερίνα: Όντως όλα τα παραπάνω αποτελούν τα θεματικά κέντρα του «Γελοίου Σκότους». Όμως το έργο γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρον λόγω του κυνικού και απρόσμενου χιούμορ του, που είναι και το καλύτερο μέσον διαχείρισης ενός παράλογου κόσμου, όπως αυτός στον οποίο ζούμε. Ο Lotz έχει δημιουργήσει ένα σύνολο ακαταμάχητα γκροτέσκων χαρακτήρων και ανέφικτων σκηνικών οδηγιών, το οποίο ήμασταν σίγουροι πως θα ταίριαζε σε μια σκηνή που λέγεται Πειραματική.

Γρηγόρης: Και φυσικά είναι πολύ σημαντικό το ότι η θεματολογία αυτή του «Γελοίου Σκότους» αποτελεί μάλλον μια εξαίρεση στην ελληνική θεατρική σκηνή. Όπου σπάνια βλέπει κανείς την Ελλάδα ως μέρος ενός αποικιοκρατικού συστήματος. Επίσης θέλαμε πολύ να φέρουμε έργο του Lotz στην Ελλάδα, όπου ήταν μέχρι πρότινος εντελώς άγνωστος.

Κατερίνα: Είναι εντυπωσιακό το πώς έχει μετατρέψει την πρώτη ύλη του έργου του, που είναι το «Αποκάλυψη Τώρα» του Coppola και η «Καρδιά του Σκότους» του Conrad, σε κάτι εντελώς καινούριο και πρωτότυπο, κρατώντας και ανατρέποντας κλισέ και προκαταλήψεις, που συνήθως δεν αναγνωρίζονται καν ως τέτοια.

Theaterstück, zwei Menschen auf der Bühne
«Το Γελοίο Σκότος», Εθνικό Θέατρο Αθηνών, ©Karol Jarek

Αρχικά το έργο γράφτηκε για το ραδιόφωνο και αργότερα μεταφέρθηκε στο θέατρο. Ο ίδιος ο συγγραφέας παραχωρεί στο σκηνοθέτη μεγάλη ελευθερία. Πώς την αξιοποιήσατε; «Ξαναγράψατε» εν μέρει το έργο; Το προσαρμόσατε στις συνθήκες της Αθήνας;

Κατερίνα: Η απόφαση να ανεβάσουμε ένα έργο γραμμένο για το ραδιόφωνο ανέβασε αρκετά το βαθμό δυσκολίας της δουλειάς μας, καθώς προϋπέθετε μια προσαρμογή στις ανάγκες μιας θεατρικής παράστασης. Η διαδικασία όμως αυτή μας ιντρίγκαρε πολύ από την αρχή και μας έκανε ακόμη πιο δημιουργικούς. Η ραδιοφωνική «καταγωγή» του έργου αλλά και το διάχυτο χιούμορ του συγγραφέα υπήρξαν η πυξίδα για τις αλλαγές (αφαιρέσεις, προσθήκες κλπ) που κάναμε. Ανεβάζοντας για πρώτη φορά στην Ελλάδα το «Γελοίο Σκότος» υπήρχε ο κίνδυνος τα αμιγώς γερμανικά στοιχεία του να φανούν εντελώς ξένα. Εστιάσαμε λοιπόν στην πανευρωπαϊκή διάσταση και προβληματική του έργου, κομμάτι της οποίας είναι και η Ελλάδα, αφού ακόμα και αν συχνά επιλέγει για τον εαυτό της το ρόλο του «απ’ έξω», δεν παύει να είναι μέρος μιας ευρωκεντρικής αντίληψης του κόσμου.

Ο Wolfram Lotz περιγράφει στο «Λόγο για το Ανέφικτο Θέατρο» το θέατρο ως τον τόπο όπου πραγματικότητα και μυθοπλασία συναντιούνται, και όπου η μυθοπλασία μετατρέπεται σε πραγματικότητα. Πού εντοπίζετε εσείς τη την εκρηκτική δυναμική του σύγχρονου θεάτρου, που ο Lotz ονομάζει «Όρος Αρμαγεδών», ως τόπο δηλαδή της τελικής αναμέτρησης ανάμεσα σε πραγματικότητα και φαντασία;

Γρηγόρης: Το θέατρο είναι ταυτόχρονα τόπος του ψέματος (μυθοπλασία, φαντασία) και τόπος της αλήθειας (τα σώματα των ηθοποιών στη σκηνή, τα σώματα των θεατών γύρω σου). Και οι δύο αυτοί αντίπαλοι είναι καταδικασμένοι να μάχονται αιώνια, γνωρίζοντας πως απόλυτος νικητής δε θα υπάρξει ποτέ. Ενώ γύρω μας κυριαρχεί η κουλτούρα της εικονικής πραγματικότητας, της απόδρασης και της αναζήτησης εναλλακτικών πραγματικοτήτων, το θέατρο έχει τη δυνατότητα να δει την πραγματικότητα ως μυθοπλασία, ως ένα εξωφρενικό δημιούργημα ενός ξεμωραμένου γέρου, ώστε μετά να την κοιτάξει στα μάτια, να της χαμογελάσει και να της κολλήσει μια τσίχλα στα μαλλιά. Αυτό είναι το δικό μου «Ανέφικτο Θέατρο» και αυτό είναι και «Το Γελοίο Σκότος».

Κατερίνα: Το ενδιαφέρον ξεκινάει όταν αρχίζεις να παίζεις με τα όρια. Η πραγματικότητα είναι πάντα παρούσα και το θέατρο οφείλει να τη συμπεριλάβει και όχι να προσπαθεί να την αποφύγει. Η σκηνή είναι ο παιδότοπος όπου μυθοπλασία και πραγματικότητα παίζουν χαρούμενες, τραγουδώντας ένα εύθυμο τραγούδι.

Theaterstück, zwei Menschen auf der Bühne
«Το Γελοίο Σκότος», Εθνικό Θέατρο Αθηνών, ©Karol Jarek

Γρηγόρη, ποιες ήταν για εσένα οι μεγαλύτερες προκλήσεις κατά τη μεταφορά στα ελληνικά του «Γελοίου Σκότους»;

Γρηγόρης: Ο Lotz χρησιμοποιεί μια ιδιαίτερη γλώσσα, ταυτόχρονα καθημερινή και υψηλή, και έχει δημιουργήσει ένα έργο γεμάτο πολιτιστικές και πολιτικές αναφορές, αμφιλεγόμενα συμπεράσματα και ανεκπλήρωτες προσδοκίες. Η μεγαλύτερη λοιπόν πρόκληση ήταν το να βρεθεί ένα ανάλογο της γλώσσας αυτής στα ελληνικά, διατηρώντας παράλληλα και τη μοναδική μίξη χιούμορ και σοβαρότητας του έργου.

Κατερίνα, μετά το φεστιβάλ στη Βρέμη θα λάβεις μέρος στο Διεθνές Φόρουμ του Theatertreffen στο Βερολίνο. Πώς σκοπεύεις να αξιοποιήσεις τη διαμονή σου εκεί και ποιες προοπτικές βλέπεις για την ενίσχυση της παρουσίας του ελληνικού θεάτρου στο γερμανόφωνο χώρο;

Κατερίνα: Η δυνατότητα συμμετοχής στο Διεθνές Φόρουμ είναι για εμένα πολύ σημαντική, καθώς προσφέρει την ευκαιρία συνύπαρξης και συνεργασίας με καλλιτέχνες απ` όλο τον κόσμο, κάτι που υπό κανονικές συνθήκες είναι εξαιρετικά σπάνιο και δύσκολο. Κάθε δημιουργός εμποτίζει το εκάστοτε έργο του με την προσωπική του ιστορία και έχει ως εφαλτήριο τις προσωπικές του καταβολές, το ενδιαφέρον είναι λοιπόν πώς μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους αυτές οι διαφορετικές ιστορίες. Το ελληνικό θέατρο δε διαθέτει πολλές ευκαιρίες εξωστρέφειας και ανταλλαγής εμπειριών και απόψεων με συναδέλφους από το εξωτερικό. Για αυτό και διοργανώσεις όπως το NEW GREEK WAVE και το Φόρουμ του Theatertreffen είναι τόσο σημαντικές.

Συνέντευξη: Μιχαέλα Πρίντσιγκερ/Κατερίνα Γιαννοπούλου, Γρηγόρης Λιακόπουλος. Φωτό: Karol Jarek.

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε