Ζήτω η καταστροφή!

Ο Γεράσιμος Μπέκας για το μότο «Μαθαίνοντας από την Αθήνα»

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Με ένα κείμενο του Γεράσιμου Μπέκα τελειώνει η σειρά των προσωπικών σχολίων για το μότο της documenta 14 «Μαθαίνοντας από την Αθήνα». Γραμμένα από ανθρώπους που γεννήθηκαν ή ζουν εδώ και καιρό στην Αθήνα, μαρτυρούν την αυτοεκτίμηση και την περηφάνια των κατοίκων της ενώπιον της γενικότερης ανωμαλίας σε μια πόλη που φέρει  αφενός τα σημάδια της κρίσης, αφετέρου διαθέτει βαθύτερη μνήμη σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές μητροπόλεις. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που η Αθήνα υπερασπίζεται τη ζωντάνια της σε αντίξοες συνθήκες.

Εδώ και πολύ καιρό η Αθήνα αποτελούσε λησμονημένο τόπο˙ πάσχιζε να κρυφτεί από τον γερμανικό τρόπο σκέψης και να κρατήσει αποστάσεις. Αυτές οι αποστάσεις δεν γίνεται να καλυφθούν από τη μία μέρα στην άλλη, ειδικά μέσω τηλεοπτικών συνεργείων που εστιάζουν τον φακό επάνω στους ίδιους πάντοτε ανθρώπους, ρωτώντας τους πώς είναι ή πώς νιώθουν και παίρνοντας πάντοτε τις ίδιες απαντήσεις: δύσκολοι καιροί, ο κόσμος δεν αγοράζει τίποτα, δεν ξέρουμε πού θα πάει αυτή η κατάσταση. Βοηθάει, άραγε, μια επίσκεψη στην Αθήνα για να σχηματίσει κανείς δική του άποψη;

Κατά τη διάρκεια της documenta στην Αθήνα ο γκισές του check-in της easyjet στο αεροδρόμιο Berlin-Schönefeld έμοιαζε με την ουρά μπροστά από το δημοφιλές βερολινέζικο κλαμπ Berghain. Οι Γερμανοί χίπστερ-εραστές της Τέχνης, οι οποίοι ήθελαν να διδαχτούν από την Αθήνα, επέστρεφαν με εγκαύματα από τον καυτό ήλιο και με ένα σχόλιο-επωδός στα χείλη: «Φοβερό φαγητό, φοβερά μέρη, αλλά δεν τρελάθηκα με τα έργα των καλλιτεχνών».

Για να μην υπάρξουν, όμως, παρεξηγήσεις, οφείλω να πω ότι το θεωρώ πολύ θετικό ότι επισκέφτηκαν την Αθήνα τόσοι άνθρωποι και μάλιστα ευχαριστήθηκαν αυτό το ταξίδι. Θα προτιμούσα, βέβαια, να μην είχαν αγοράσει ακίνητα σε εξευτελιστικές τιμές, με σκοπό να τα μετατρέψουν σε ατελιέ ή να τα νοικιάσουν μέσω Airbnb, αλλά ίσως και να τα λέω από ζήλεια.

Δεν περιμένω, φυσικά, ότι η Αθήνα θα σήμαινε γι’ αυτούς κάτι περισσότερο από ένα υπέροχο εξωτικό σκηνικό. Άλλωστε, η ένδεια και η έλλειψη προοπτικών των άλλων αποτελούν διαχρονικά πηγή έμπνευσης της τέχνης, η οποία στηρίζεται οικονομικά στην τσέπη του μπαμπά και της μαμάς. Με απογοήτευση βλέπουν οι Αθηναίες και οι Αθηναίοι ότι πλέον οι τουρίστες υψώνουν τα selfie-sticks τους όχι μόνο μπροστά από τα αρχαία μνημεία, αλλά και μπροστά από τα σύγχρονα ερείπια της πόλης, τα οποία κοσμούν διάφορα γκράφιτι. Η τέχνη τέχνη, αλλά και τα σφηνάκια σφηνάκια. Ακόμα ένα ουζάκι, parakalo.

Παράλληλα, κοστουμάτοι Κολωνακιώτες με το πούρο κολλημένο στο στόμα αράζουν ανενόχλητοι το κάμπριο στον πεζόδρομο, κλείνοντας τον δρόμο στους ήρωες ντελιβεράδες που φροντίζουν για τη διανομή κάθε είδους εδέσματος στο σπίτι μας με βενζίνες και μηχανάκια δικά τους και αντάλλαγμα ένα μεροκάματο πείνας. Είναι οι ίδιοι άνθρωποι που έκαναν κάποτε το μεταπτυχιακό τους στην Αγγλία˙ και κάπου ανάμεσα σ’ αυτούς βλέπεις και κάποιον άστεγο.

Αυτή η αντίφαση είναι μια καθημερινότητα για τους περισσότερους Αθηναίους. Οι μισοί θέλουν να φύγουν από εκεί, οι άλλοι μισοί πιστεύουν ότι ζουν στο καλύτερο μέρος του κόσμου. Στο μεταξύ, βέβαια, αντιμάχονται τις δυσκολίες και συνεχίζουν τον αγώνα επιβίωσης, προσποιούμενοι ότι γνωρίζουν πολύ καλά τι πρέπει να κάνουν. Κάποιες φορές μου έρχεται στο νου η σκηνή με τον Μαύρο Ιππότη των Monty Python. Αν και έχει χάσει και τα δυο του χέρια και ένα πόδι από το σπαθί του Βασιλιά Αρθούρου, συνεχίζει να τον προκαλεί:

Black Knight: Come here!
King Arthur: What are you gonna do, bleed on me?
Black Knight: I’m invincible!
King Arthur: …You’re a loony.

YouTube

Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren

Video laden

Κατά τη γνώμη μου, αυτή η διάθεση αυτοθυματοποίησης των Αθηναίων οφείλεται σε έναν συνδυασμό μεγαλομανίας και συνδρόμου κατωτερότητας. Είναι η Αθήνα μια μητρόπολη ή χωριά που συνενώθηκαν; Είμαστε κοιτίδα πολιτισμού ή αναπτυσσόμενη χώρα στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης; Ιδιοφυείς ή απατεωνίσκοι; Τα ερωτήματα είναι πολλά και η απάντηση επαναλαμβάνεται απαράλλαχτα ίδια και στα δύο σκέλη της ερώτησης: Ναι. Ο Νίκος Δήμου έχει σχολιάσει εύστοχα το εν λόγω ζήτημα στο βιβλίο του «Η δυστυχία του να είσαι Έλληνας».

Για να γίνουμε κάπως πιο θετικοί όμως, ένα αναμφίβολα διδαχτικό μότο, κάτι που θα μπορούσε όντως να μάθει δηλαδή κανείς από την Αθήνα, είναι το εξής: «Παραμένοντας όρθιος ακόμα και στην ήττα». Βέβαια, επειδή η Αθήνα μου βγάζει τον κυνικό μου εαυτό, θα σχολίαζα μάλλον ότι όποιος δεν μπορεί να νικήσει όρθιος, τότε ούτε να χάσει μπορεί μένοντας όρθιος.

Σε μια πόλη που η έννοια αλτρουισμός, στην καλύτερη περίπτωση, μοιάζει αφελής, μαθαίνει να βλέπει κανείς το καλό στους ανθρώπους, παρά τις όποιες περιστάσεις. Νέοι άνθρωποι που παρά την ανεργία τους αποφασίζουν να προσφέρουν βοήθεια στους προσφυγικούς καταυλισμούς˙ ηλικιωμένοι που ζουν απ’ τα συσσίτια, γιατί την πενιχρή τους σύνταξη την παραχωρούν στα εγγόνια τους˙ γιατροί που μετά τη βάρδια τους συνεχίζουν να εργάζονται εθελοντικά… Σ’ αυτά όμως μάλλον δεν αξίζει να μιμηθεί κανείς την Αθήνα, σωστά;

Από έλλειψη πραγματισμού δεν μπορώ να εντοπίσω κάποιο παράδειγμα-πρότυπο στην όλη κατάσταση. Από την Αθήνα των τελευταίων ετών μπορεί κανείς να μάθει ότι ο άνθρωπος συνηθίζει πολλά πράγματα. Ωστόσο, ίσως να μάθουμε από την Αθήνα του μέλλοντος ότι ο άνθρωπος δεν συνηθίζει τελικά τα πάντα.

Ο Γεράσιμος Μπέκας γεννήθηκε το 1987 στην ανατολική Βεστφαλία. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Μπάμπεργκ. Το 2014 του απενεμήθη το βραβείο κοινού του διαγωνισμού open mike στο Βερολίνο. Ζει ως συγγραφέας και δραματουργός σε Αθήνα και Βερολίνο. Το έργο του «Glitschgott» ανέβηκε το 2015 στο Θέατρο Μαξίμ Γκόρκι στο Βερολίνο και το «G for Gademis» τον ίδιο χρόνο στην Πειραματική Σκηνή «-1» του Εθνικού Θεάτρου στην Αθήνα. Η πρεμιέρα του νέου του θεατρικού «Το μεγάλο γλείψιμο των πληγών» πραγματοποιήθηκε κατά τη σεζόν 2016/17 στο Θέατρο του Άουγκσμπουργκ.

Κείμενο: Γεράσιμος Μπέκας. Επιμέλεια της σειράς: Andrea Schellinger. Μετάφραση: Μαριάννα Τσάτσου. Φωτό: Michaela Prinzinger (Έργο τέχνης του Daniel Knorr, Ωδείο Αθηνών).

Αυτή η καταχώρηση είναι διαθέσιμη και στα: Deutsch (Γερμανικά)

Σχολιάστε